W odpowiedzi na prośbę Zarządu KRIR do Prezesa KRUS o wyjaśnienie, jakie niezbędne dokumenty rolnik zobowiązany jest przedłożyć w KRUS w chwili powiększenia gospodarstwa rolnego (w drodze kupna lub dzierżawy gruntu) w celu naliczenia składki zdrowotnej, Prezes KRUS poinformował, że przepisy art. 7 i 16 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz.277 ze zm.) określają warunki, jakie rolnik musi spełnić, by prowadząc działalność rolniczą podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników. Natomiast art. 38 tejże ustawy poprzez domniemanie prawne wskazuje, że rolnik posiadający lub dzierżawiący gospodarstwo rolne prowadzi działalność rolniczą. A zatem należy przedstawić Kasie dokument potwierdzający ten stan (np. akt notarialny, umowę dzierżawy, nakaz podatku rolnego itp.).
Ponadto w celu właściwego naliczenia wysokości oraz sposobu finansowania składki zdrowotnej, która jest uzależniona od wielkości gospodarstwa rolnego przekazano, że należy Kasie przedstawić dokument do wglądu albo kopię dokumentu, z którego wynika aktualna wielkość gospodarstwa rolnego w ha przeliczeniowych.
Podstawę prawną w tym zakresie stanowią powołane wyżej przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz przepisy art. 75 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1257), zgodnie z którym jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem (w szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny, oświadczenia stron).
Jednocześnie KRUS zapewnił, że Kasa zobowiązana jest do gromadzenia tylko tych danych, które są niezbędne do realizacji ustawowych celów i przechowuje je zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz.922 ze zm.).
W kwestii natomiast dotyczącej rozliczenia i zwrotu składek wyjaśniono, że w świetle art. 41b ust. 10-15 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nadpłacone lub nienależnie opłacone składki podlegają z urzędu zaliczeniu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o zwrot składek. Składki te nie podlegają zwrotowi, jeśli od dnia ich opłacenia upłynęło 5 lat, albo gdy ich kwota nie przekracza równowartości sumy kosztów powiadomienia płatnika o nadpłacie listem poleconym oraz kosztów jej zwrotu.
Jeśli zatem rolnik opłacił składkę za cały kwartał, a w trakcie kwartału został wyłączony z ubezpieczenia społecznego rolników, to po ustaleniu kwoty nienależnie opłaconych składek za okres od daty ustania ubezpieczenia do końca kwartału, mogą one być one zwrócone rolnikowi w sposób, który określi we wniosku o ich zwrot.
