- Home
- O NAS
- INFO BRANŻOWE
- WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
- LEGISLACJA
- MEDIA
- GALERIA
- DO POBRANIA
- KONTAKT
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 18 kwietnia 2023 r., dotyczące wprowadzenia zmiany przepisów w celu umożliwienia rolnikom będącym w rolnictwie zrównoważonym PROW korzystania z ekoschematów, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało 25 maja 2023 r. poniższe wyjaśnienia.
Regulacje dotyczące ustalenia zasad łączenia ekoschematów oraz Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 poprzedzone były wnikliwą analizą, przy której najistotniejszymi kwestiami branymi pod uwagę były:
- wyeliminowanie ryzyka podwójnego finansowania,
- uniknięcie kumulacji praktyk pro-środowiskowych o zbliżonym celu na jednej powierzchni, biorąc pod uwagę ograniczenia budżetowe.
Istotną kwestią jest fakt, że zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne, zgodnie z przepisami UE, co do zasady mają charakter 5-letni. Przepisy UE nie przewidują możliwości przerwania realizacji już podjętych zobowiązań, ponieważ takie działanie stanowiłoby utratę osiągniętych efektów środowiskowych.
Jednocześnie płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne, zgodnie z przepisami UE, rekompensują w całości lub części utracone dochody i dodatkowo poniesione koszty wynikające z realizacji wymogów podjętego zobowiązania.
Należy zauważyć, że choć w ramach Pakietu 1. tzw. praktyki dodatkowe (przyoranie słomy, obornika, stosowanie międzyplonów) nie są stosowane w każdym roku jego realizacji, to płatność w ramach tego pakietu została skalkulowana tak, że koszty stosowania tych praktyk są rekompensowane corocznie w okresie realizacji zobowiązania. Oznacza to, że w każdym roku część otrzymanej płatności stanowi rekompensatę realizacji tych wymogów.
W tym miejscu, mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, że od 2023 r. obowiązująca w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone stawka płatności została zwiększona z 552 zł/ha do 800 zł/ha. Podwyższenie stawek płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznych PROW 2014-2020 było motywowane tym, że od 2023 r. są równolegle wdrażane zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne zarówno w ramach PROW 2014-2020, jak i interwencje pro-środowiskowe w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR 2023-2027). W PS WPR 2023-2027 praktyki, które wchodzą w zakres wymogów Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone, są wdrażane w ramach ekoschematów tj. takie praktyki jak: Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe, Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia oraz Zróżnicowana struktura upraw.
Dlatego też zwiększona do 800 zł stawka płatności dla Pakietu 1. została obliczona w oparciu o wielkości wsparcia w ramach ww. praktyk ekoschematowych.
Ustalając zasady łączenia ekoschematów z Pakietem 1. Rolnictwo zrównoważone, poza powyższymi kwestiami, kierowano się zakładanymi celami środowiskowymi tego pakietu tj. realizowaniem różnych praktyk wzajemnie na siebie oddziałujących i uzupełniających się. Zastosowany w ramach Pakietu 1. (o stosunkowo wysokim zakładanym udziale w budżecie działania i ukierunkowaniu na gospodarstwa intensywne) mechanizm degresywności oraz przyjęte zasady łączenia tego pakietu z ekoschematami mają pozwolić na zwiększenie liczby gospodarstw i powierzchni objętej praktykami pro-środowiskowymi zwiększając tym samym efektywność wykorzystania środków.
W tym miejscu pragnę dodatkowo poinformować, że przyjęte zasady łączenia ekoschematów ze zobowiązaniami rolno-środowiskowo-klimatycznymi w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone nie dotyczą gruntów ornych „dodanych” w takcie realizacji zobowiązania w ramach tego pakietu. Do takich „dodanych” gruntów ornych nie są przyznawane płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach Pakietu 1., ponieważ obowiązuje na nich realizacja jedynie wybranych wymogów. Tym samym na takich gruntach w przypadku realizowania na nich ekoschematów, nie występuje ryzyko podwójnego finansowania. Należy podkreślić, że w przypadku praktyk Zróżnicowana struktura upraw (ZSU), Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia (w wariancie podstawowym lub w wariancie z wapnowaniem) wszystkie warunki i wymogi dotyczące realizacji tych praktyki (takie jak np. odpowiedni udział powierzchniowy poszczególnych upraw w ramach ZSU) powinny być spełniane przez rolnika w odniesieniu do gruntów ornych „dodanych” w trakcie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone PROW 2014-2020 (tj. tak jak by te „dodane” grunty stanowiły oddzielne gospodarstwo).
Informuję, że ww. zwiększenie stawek płatności w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 ma zapewnić sprawiedliwe traktowanie, poprzez przyznawanie płatności w analogicznej wysokości, beneficjentów PROW 2014-2020 i PS WPR 2023-2027 realizujących analogiczne praktyki pro-środowiskowe. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na bieżąco będzie analizowało realizację poszczególnych płatności i w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających wprowadzenie zmian, podjęte zostaną działania w celu modyfikacji PS WPR.
12 maja 2023 r. Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz wraz z delegacją Koalicji na rzecz zdrowych gleb w Polsce uczestniczył w spotkaniu z sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Lechem Kołakowskim. Przedstawiciele czternastu organizacji społecznych, samorządowych, związkowych, branżowych i producenckich zaprezentowali swoje cele odnośnie odkwaszenia gleb. Przede wszystkim zwrócili uwagę na fakt, że ponad 64% gleb uprawnych w Polsce jest kwaśnych albo bardzo kwaśnych, co skutkuje m.in. spadkiem plonów, słabą efektywnością nawożenia i szkodliwym wpływem na środowisko.
Gleby te wymagają działań regeneracyjnych poprzez ich odkwaszenie. Przedstawiciele koalicji przekazali ministrowi Lechowi Kołakowskiemu projekt Narodowego Powszechnego Programu Odkwaszenia Gleb w Polsce. Dokument ten został przygotowany przez ekspertów i zawiera propozycje rozwiązań dających nadzieję na powszechną regenerację gleb w Polsce. Przedstawiciele koalicji wyrazili nadzieję, że przekazane propozycje będą poddane analizie w resorcie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz posłużą zainicjowaniu prac legislacyjnych prowadzących do przyjęcia regulacji ustawowych gwarantujących wieloletnie nakłady na rzecz podnoszenia jakości gleb w Polsce.
Minister Lech Kołakowski zadeklarował wolę wsparcia postulatów odnoszących się do odkwaszenia gleb w Polsce. Negatywne konsekwencje utrzymywania aktualnego stanu w tym zakresie będą potęgowały się, zarówno w zakresie jakości produktów rolnych, wysokości plonów, cen jak i jakości żywności, ale także w wymiarze ochrony środowiska.
Do pobrania:
projekt Narodowego Powszechnego Programu Odkwaszenia Gleb w Polsce>>>
W nawiązaniu do wystąpienia Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 15 marca 2023r., na wniosek przyjęty podczas XV Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych o objecie płatnością ekologiczną 4% gruntów ugorowanych przymusowo w ramach wypełniania normy GAEC 8, dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich Joanna Czapla poinformowała pismem z 18 maja 2023 r., że przekazano do centrali Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa poniższą interpretację przepisów w sprawie przyznawania płatności ekologicznych do powierzchni deklarowanych jako „ugór z uprawą”.
„Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2022/1317, wprowadzające derogację w zakresie możliwości prowadzenia w 2023 r. upraw na ugorze realizującym normę GAEC 8, ma na celu przyczynienie się do rozwiązania problemów związanych z bezpieczeństwem żywnościowym. Przy takim podejściu, rozporządzenie wprost wskazało uprawy nieobjęte derogacją i ograniczyło je wyłącznie do uprawy kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji. Tym samym, w opinii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW), intencją rozporządzenia nie było zawężenie możliwości prowadzenia upraw na ugorze jedynie do upraw przeznaczonych na bezpośrednie cele żywnościowe. W związku z tym na ugorze z uprawą powinna istnieć możliwość deklarowania wszystkich upraw na gruntach ornych z wyłączeniem kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji. Podejście w tym zakresie przekłada się na możliwość uzyskania płatności innych niż podstawowe wsparcie dochodów.
Należy bowiem zauważyć, że:
– zgodnie z § 32 rozporządzenia w sprawie ekoschematów, jeżeli rolnik we wniosku o przyznanie płatności na 2023 rok zadeklaruje grunty ugorowane z uprawą, to uprawę tę uwzględnia się do wyliczenia wielkości procentowej upraw w strukturze zasiewów w ramach praktyki Zróżnicowana struktura upraw.
Oznacza to, że obszar uprawy deklarowanej na ugorze przekłada się na realizację wymogów tej praktyki i w konsekwencji na wysokość płatności.
– zgodnie z § 32i ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ekologicznego PROW 2014-2020 oraz zgodnie z § 46 rozporządzenia ekologicznego PS WPR, do powierzchni objętej zobowiązaniem ekologicznym, która we wniosku o przyznanie płatności na 2023 rok została zadeklarowana jako grunt ugorowany z uprawą przysługują płatności ekologiczne.
– zgodnie z przepisami rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 – załącznik nr 2, od 2023 r. rolnicy realizujący zobowiązanie w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone PROW 2014-2020 mogą stosować ugorowanie gruntów, o ile to ugorowanie jest realizowane na potrzeby spełnienia normy warunkowości GAEC 8. Na potrzeby wymogów Pakietu 1. takie ugory stanowią oddzielną uprawę i oddzielna grupę upraw. Jednocześnie w przypadku gdy rolnik w 2023 r. korzystając z derogacji, o której mowa we wstępie do pisma, zadeklaruje ugór z uprawą, to uprawa oraz grupa upraw na potrzeby spełnienia wymogów Pakietu 1. jest ustalana zgodnie z tą uprawą, która została zadeklarowana na danym ugorze. Zatem zadeklarowana na ugorze uprawa będzie uwzględniana do wyliczenia wielkości procentowej upraw w strukturze zasiewów oraz w wymogu dotyczącym stosowania zmianowania w ramach tego zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Centralę ARiMR, zmieniona zostanie parametryzacja systemu składania wniosków w sposób umożliwiający zadeklarowanie wszystkich gatunków i upraw, z wyłączeniem kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji.”
W związku z niepokojącymi informacjami napływającymi od rolników, Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił 12 maja 2023 r. Ministra Rolnictwa i Rozowju Wsi Roberta Telusa o postawienie służb Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w stan wyższej gotowości, aby laboratoria badające zboże w portach były przygotowane do przeprowadzania kontroli przez siedem dni w tygodniu i przez całą dobę, do czasu rozwiązania problemu nadmiaru zbóż w magazynach i na rynku.
Do Krajowej Rady Izb Rolniczych docierają informacje, że niektórzy kupujący odbierają zboże z magazynu rolnika wysyłając po nie transport. Do pierwszych kilku transportów towarów dostarczonych do portu, kupujący nie zgłasza uwag dotyczących ich jakości. Następnie kupujący informuje rolnika, że w kolejnych transportach znaleziono robaki, o czym informuje on rolnika mailem lub telefonicznie. Po czym kupujący przedstawia rolnikowi żądanie obniżenia ceny za tonę (np. 50 PLN), jednocześnie grożąc zwróceniem towaru i obciążeniem kosztami transportu sprzedającego, tj. rolnika. Rolnicy mają pewność, że wszystkie transporty zboża pochodzącego z ich gospodarstwa są dobrej jakości, bez szkodników. Gdyby laboratoria były czynne przez całą dobę, możliwe byłoby przeprowadzanie badania zboża na bieżąco i nie dochodziłoby do prób wymuszenia obniżenia ceny.
W związku z powyższym, celem uniknięcia opisanej powyżej sytuacji Zarząd KRIR wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi aby wyeliminować sygnalizowane nieprawidłowości.
Odpowiadając na postulat Krajowej Rady Izb Rolniczych przedstawiony w piśmie z 28 marca 2023 r. w sprawie poszerzenia listy gatunków objętych dopłatami z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany resort rolnictwa wyjaśnił następująco.
Program dopłat jest realizowany od 2007 r. Za główny cel dopłat przyjęto wzrost stosowania wysokiej jakości materiału siewnego, a przez to utrzymanie wysokiej jakości uzyskiwanych płodów rolnych. Dopłatami objęto najbardziej istotne z gospodarczego punktu widzenia gatunki roślin uprawnych, w przypadku których wymiana materiału siewnego była na niskim poziomie. Uznano, że kryteriom tym odpowiadają gatunki należące do: zbóż: jęczmień, owies nagi, owies szorstki, owies zwyczajny, pszenica orkisz, pszenica twarda, pszenica zwyczajna, pszenżyto, żyto; roślin strączkowych: bobik, groch siewny (odmiany rolnicze), łubin biały, łubin wąskolistny, łubin żółty, soja, wyka siewna; ziemniak.
Propozycja rozszerzenia listy gatunków roślin objętych dopłatą o jak największą liczbę gatunków nie znajduje oparcia w założeniach ww. programu.
W przypadku słonecznika, gryki, facelii oraz rzodkwi oleistej włączenie tych gatunków do listy gatunków objętych dopłatą obecnie nie wydaje się być zasadne.
Zaproponowane gatunki roślin, niezależnie od ich zalet, nie posiadają tak dużego potencjału gospodarczego jak gatunki objęte dopłatami. Ponadto w przypadku rzepaku i kukurydzy wymiana materiału siewnego jest na wysokim poziomie i nie wymaga wsparcia w tym przedmiocie.
Jeżeli zaistnieją przesłanki do poszerzenia listy gatunków zostanie dokonana przez resort rolnictwa stosowna analiza przepisów prawa w tym zakresie.
