W dniach 30-31 maja 2016 roku w Wageningen w Holandii odbyły się posiedzenia Prezydium Copa-Cogeca. W posiedzeniu udział wziął Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz oraz Członek Zarządu KRIR Juilan Sierpiński. W pierwszym dniu posiedzenia odbyło się spotkanie i dyskusja z Komisarzem Hoganem na temat sytuacji rynkowej i związanych z tym wyzwań oraz na temat wdrożenia artykułu 222. Następnie głos zabrał Komisarz, który na początku swojej wypowiedzi zwrócił uwagę na trudną sytuację w sektorze mleka oraz potrzebę działań mających na celu złagodzenie skutków obniżania dochodów rolników. Zauważył, że niezbędne są działania na poziomie unijnym aby warunki pomiędzy krajami członkowskimi były równe.
Komisarz zwrócił uwagę na potrzebę wykorzystania środków już dostępnych w ramach pakietu 420 mln EUR, który został przyznany we wrześniu 2015 roku jak również na wykorzystanie dodatkowych środków finansowych na promocje w branży mleczarskiej i wieprzowej. Komisja zajmuje się również organizowaniem misji ekonomicznych i handlowych w niektórych krajach aby rozwinąć kontakty handlowe. Jeśli chodzi o możliwości na poziomie krajów członkowskich po konsultacjach z ekspertami ustalono, że najlepszym momentem na wznowienie możliwość prywatnego przechowywania to wrzesień i październik i w tym czasie rozpocznie się ten program. Jeśli chodzi o działania na poziomie Rady, państwa członkowskie omawiają w tej chwili architekturę nowej pomocy w ramach art.222.
Następnie głos zabrał Pan Pycha reprezentujący czeskie spółdzielnie, zauważył on w swojej wypowiedzi, że rolnicy europejscy płacą za konsekwencje politycznych decyzji. Jeśli chodzi o sektor mleka to połowa konsumpcji krajowej jest pokryta z produkcji krajowej. Niskie ceny krajowe i mała opłacalność powodują , że rolnicy nie chcą się zaangażować w ten typ produkcji. Należy również zwrócić uwagę na różnice w systemie produkcyjnym istniejące pomiędzy Europą zachodnią i środkową. Jeśli chodzi o hodowlę trzody chlewnej wielu rolników zarzuca tą produkcję z powodu niskiej opłacalności, potrzebne jest wsparcie dla eksportu dla rolników a pakiet pomocowy nie powinien być finansowany z funduszu kryzysowego.
Delegacja z Francji zauważyła, że koszty produkcji są zbyt wysokie w stosunku do uzysków rolników. Artykuł 222 może zadziałać tylko wtedy gdy będzie poparty finansowaniem unijnym.
Delegacja z Hiszpanii zwróciła uwagę na fakt, że kwoty mleczne należą do przeszłości. Należy utrzymać unijną produkcję i ją sprzedawać. Ubój krów mlecznych nie rozwiąże problemu tylko spowoduje zablokowanie rynku wołowiny. Unia europejska ma odpowiedni budżet aby zareagować na te potrzeby. Inna kwestia którą należy poruszyć to embargo rosyjskie, które już zostało potwierdzone w zakresie owoców i warzyw i będzie trwało jeszcze w 2017 roku. Od dwóch lat podejmuje się starania aby znaleźć rynki zbytu dla europejskich owoców i warzyw bez wymiernych skutków. Glyphosat to kolejna kwestia która staje się problematyczna i której pozytywnego rozwiązania oczekują rolnicy ponieważ na dzień dzisiejszy nie ma opłacalnych alternatyw wobec tego środka. W jaki sposób potem może konkurować unijne rolnictwo z amerykańskim gdzie w Stanach Zjednoczonych agencje stwierdziły, że środek ten nie jest niebezpieczny dla zdrowia ludzkiego.
Delegacja z Austrii w swojej wypowiedzi zwróciła uwagę na potrzebę dostosowania popytu do podaży w sektorze produkcji mleka oraz stworzenia możliwości zachęt dla rolników w ramach art.222, podkreśliła, że pomimo możliwości zastosowania art.222, żaden z krajów członkowskich tego nie zrobił. Środki finansowe powinny pochodzić z budżetu unijnego. Ceny artykułów spożywczych nie spadły natomiast ceny produktów rolnych cały czas idą w dół co oznacza problemy w funkcjonowaniu łańcucha dostaw żywności.
Następnie głos zabrał przewodniczący grupy roboczej mleko i produkty mleczne w Copa-Cogeca, Pan Mansel Raymond, podkreślił on w swojej wypowiedzi, że skutki problemów w sektorze produkcji mleka odbijają się na sektorze produkcji mięsa wołowego powodując podniesienie jego wrażliwości przez wzmożony ubój krów mlecznych. Po dyskusjach, które miałem okazję przeprowadzić z ambasadorem Rosji jeśli chodzi o kwestie zniesienia embarga można jasno stwierdzić , że jest jeszcze wiele do zrobienia zanim ten rynek będzie ponownie otwarty. Popyt na mleko i produkty mleczne wzrośnie jak to jest przewidziane z rocznym 2% wzrostem na poziomie światowym.
Delegacja z Belgii zauważyła, że na poziomie krajowym wystąpiono o zastosowanie art.222. Naszym zdaniem, prywatne firmy i indywidualni rolnicy powinni mieć możliwość zastosowania tego artykułu.
Delegacja z Portugalii zwróciła uwagę na istotność promocji zarówno na poziomie zewnętrznym jak i wewnętrznym. Kampania promocyjna powinna wyjść z DG Agri i później być poprowadzona w krajach unijnych.
W odpowiedzi na przedstawione informacje i pytania Komisarz Hogan zauważył, że prezydent Rosji nie jest na dzień dzisiejszy zainteresowany dialogiem w zakresie zniesienia embarga a Polska jako kraj sąsiadujący ma swoją rolę do odegrania w tym zakresie. Będę się starał o równoległe wprowadzenie i zastosowanie art. 222 w całej Unii Europejskiej. Zwracam również uwagę na możliwości jakie dają umowy międzynarodowe, które są w tej chwili dyskutowane z Meksykiem, Japonią i Chile. Umowa z Japonią powinna być podpisana jeszcze w tym roku lub na początku przyszłego roku. W kwestii umowy z Mercosur sektor wołowiny jest uznany za wrażliwy i w związku z tym nie będzie włączony do umowy.
Już dzisiaj wiadomo, że rynki Stanów Zjednoczonych nie otworzą się w tym roku natomiast niektóre kraje i produkty będą mogły skorzystać z możliwości eksportowych, należy do nich Polska , która będzie miała możliwość eksportu jabłek i gruszek.
Odnośnie możliwości umorzenia kar za przekroczenia kwot mlecznych mogę z całą pewnością potwierdzić, że ta możliwość została zniesiona w ramach ostatniej reformy dotyczącej sektora produkcji mleka.
Na zakończenie spotkania z Komisarzem Copa-Cogeca przedstawiła kilka kwestii, które są bardzo istotne dla rolników unijnych, w tym:
- szybsze wypłacenie płatności bezpośrednich
- wznowienie eksportu
- zniesienie czasowe ceł na nawozy
- bardziej agresywne podejście do rynku
- umowy handlowe (Japonia, USA-TTIP, Mercosur)
- zastosowanie art. 222 ze wsparciem unijnym
- niekorzystanie z budżetu kryzysowego, ponieważ kryzys nie dotyczy tylko i wyłącznie sektora produkcji mleka
W drugim posiedzenia Prezydium porządek obrad obejmował kwestie związane uproszczeniami w WPR, handlem międzynarodowym, sytuacji rynkowej, odnowienia pozwolenia dla glyphosatu, podjęto również dyskusję z Panem Ceesem P. Veermanem, przewodniczącym grupy zadaniowej do spraw rynków rolnych, na temat funkcjonowania rynków rolnych oraz miejsca rolników w łańcuchu dostaw żywności.
Odnośnie uproszczeń w WPR Sekretariat przedstawił dokument odnoszący się do uproszczeń w WPR. Prezentacja zawierała najważniejsze informacje odnośnie kolejnych uproszczeń wprowadzanych przez Komisję Europejską które objęły wnioski o płatności bezpośrednie, definicję EFA, płatności powiązane z produkcją oraz program przeznaczony dla młodych rolników.
Następnie poruszono kwestie związane z negocjacjami handlowymi. Sekretarz Generalny przedstawił najnowsze informacje odnośnie działań na poziomie unijnym w ramach negocjacji handlowych ze Stanami Zjednoczonymi. Na dzień dzisiejszy wiadomo, że te negocjacje zostały przyhamowane. Wznowiono natomiast negocjacje z Japonią i weszły one w bardziej dynamiczną fazę. Prowadzone są również negocjacje z Australią, wzorem dla tych negocjacji jest porozumienie handlowe z Kanadą.
Rosja zwiększa swoje moce produkcyjne w sektorze rolnictwa widać, że kraj skupia się rozwoju rynku wewnętrznego.
Zdaniem delegacji z Hiszpanii stanowisko Copa-Cogeca w zakresie negocjacji handlowych powinno być bardziej agresywne. Rozmowy i negocjacje się toczą ale rezultatów nie widać. Z mediów dowiadujemy się że oczekiwane są coraz poważniejsze konsekwencje embarga, które się przedłuża. Stanowisko Komisji również powinno być bardziej agresywne. Delegacja z Holandii popiera bardziej intensywne działania w dyskusjach z Rosją.
Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, Wiktor Szmulewicz, wypowiadając się na temat embarga zauważył, że Rosja się rozwija nie będzie już tym samym rynkiem, który był przed rozpoczęciem się embarga nałożonego na Unię Europejską. Prezydent Rosji odniósł sukces ponieważ teraz to Europa jest na kolanach i prosi o możliwość wejścia na ten rynek. Potrzebna jest zmiana w WPR, inna struktura w tej polityce, nowy system produkcji w rolnictwie. Konsekwencją obecnej sytuacji może być wygaśnięcie lub wyraźne zmniejszenie produkcji w sektorze rolnictwa w całej Europie.
W kolejnym punkcie porządku obrad przyjęto kolejno dwa stanowiska Copa-Cogeca. Pierwsze dotyczyło wspólnej pozycji Copa-Cogeca oraz FoodDrinkEurope na temat ucieczki emisji, gdzie niektóre elementy tej deklaracji zostały zmienione po to aby lepiej dostosować do opinii zainteresowanych stron. Drugi dokument dotyczył natomiast drugie refleksji Copa-Cogeca dotyczących odkażania tusz, ten z kolei został przyjęty po uprzednim zaaprobowaniu przez sektorowe grupy robocze.
Odnosząc się do kwestii sytuacji rynkowej Sekretariat poprowadził dyskusję w tym temacie zwracając szczególną uwagę na sektor produkcji mleka oraz relacji w łańcuchu dostaw żywności. Przedstawiono dane dotyczące produkcji mleka na poziomie światowym zwracając uwagę na wysoki wzrost o 36% w Nowej Zelandii oraz w Stanach Zjednoczonych dużo mniejszy bo tylko 1-2%. Ponadto należy zauważyć , że popyt wzrasta rocznie o około 1-2% dzięki kampaniom promocyjnym głównie dotyczącym przetworów z mleka. Zwrócono uwagę an fakt, że wielu konsumentów doceniłoby możliwość etykietowania krajowego. Popyt na sery jest dużo wyższy niż na mleko w Unii Europejskiej. Nie wiadomo jak będzie ewoluowała sytuacja w Chinach, czy popyt wzrośnie czy też wystąpi stagnacja na rynku. Negocjacje są trudne ponieważ Chiny są zainteresowane importem z Ameryki Południowej. Komisja zajmuje się również oceną łańcucha żywnościowego, pakietu mlecznego oraz umów terminowych. Przygotowywany jest również nowy pakiet narzędzi zarządzania ryzykiem aby lepiej uprzedzać wahania cenowe. Komisja umożliwiła również zastosowanie art. 222 w ramach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 roku ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych.
Pakiet pomocowy przyznany przez Komisję Europejską i niewypłacony do dnia dzisiejszego wszystkim krajom członkowskim blokuje kolejne możliwości pozyskania funduszy unijnych. Na poziomie unijnym podjęto również działania w celu aktywacji kredytów eksportowych.
Delegacja niemiecka zauważyła, że w kraju zwiększył się poziom uboju krów mlecznych, jednak niektóre kraje unijne zaangażowały się w redukcję produkcji mleka.
Delegacja włoska jest zdania, że oznaczanie kraju pochodzenia jest bardzo ważne po to aby podnieść walor dodany mleka jak również poprawić identyfikowalność danych produktów. Oznakowanie na poziomie krajowym jest elementem, o który od dawna walczą Włochy.
Delegacja duńska jest zdania, że rolnicy mogliby odejść dobrowolnie od produkcji mleka za wsparcie finansowe dla gospodarstwa.
Delegacja litewska zwróciła uwagę na problemy w łańcuchu dostaw żywności w kraju.
Równowaga w łańcuchu dostaw żywności w sektorze produkcji mleka jest bardzo istotnym elementem nad którym należy pracować, zwrócił uwagę przewodniczący grupy roboczej.
Delegacja włoska zwróciła uwagę na potrzebę równowagi w działaniach w krajach członkowskich ze względu na fakt, że problemy jednego kraju przekładają na inny kraj. Działania promocyjne mają duże znaczenie dla sektora mleka.
Delegacja z Francji zwróciła uwagę na potrzebę wypracowania rozwiązań na poziomie grupy roboczej, które potem powinny być przedstawione w Komisji Europejskiej, gdzie należałoby wziąć pod uwagę innowacyjne, eksperymentalne rozwiązania i przygotowany ambitny plan.
Delegacja z Hiszpanii jest zdania, że rozwiązania muszą być przedstawione na poziomie unijnym, tylko wspólnymi działaniami można rozwiązać tego typu problemy.
Delegacja holenderska zauważyła, że wszystkie ogniwa łańcucha dostaw żywności są odpowiedzialne za obecną sytuację w rolnictwie. Amerykańskie rozwiązania mogłyby posłużyć za przykład dla problemów z jakimi borykamy się w Europie.
Niemiecka delegacja jest zdania, że należy zająć się kwestiami konkurencyjności oraz wymagań co do tworzenia organizacji producentów. Grupa zadaniowa do spraw rynków powinna się zająć kwestią konkurencyjności.
Delegacja włoska podkreśliła potrzebę podjęcia delikatnych działań odnośnie łańcucha dostaw żywności. Nie chodzi o to aby mieć wizję odnośnie łańcucha dostaw żywności ale żeby mieć do dyspozycji odpowiednie narzędzia umożliwiające transparentność cen. Stworzenie rozwiązań na poziomie unijnym jest konieczne, być może mogłoby to być stworzenie III filarów w ramach WPR.
Delegacja z Francji zauważyła, że potrzebne jest dokładne określenie, czym są nieuczciwe praktyki. Rolnicy są najsłabszym ogniwem łańcucha dostaw żywności otrzymując za ich pracę najniższe wynagrodzenie.
Następnie do udziału w posiedzeniu Prezydium zaproszono Pana Ceesa P. Veermana, przewodniczącego grupy zadaniowej do spraw rynków rolnych celu przeprowadzenia dyskusji na temat funkcjonowania rynków rolnych oraz miejsca rolników w łańcuchu dostaw żywności.
W swojej wypowiedzi zapoznał uczestników z celami i działaniami grupy zadaniowej.
Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił uwagę na fakt, że w Europie obserwujemy różny poziom zorganizowania rolników, różnice w tej kwestii nadal istnieją i dotyczą również uczestnictwa rolników w systemie łańcucha dostaw żywności. Europejski rynek jest wspólny i taki musi pozostać a powinno się podejmować działania w celu zmniejszenia różnic pomiędzy krajami członkowskimi , których do tej pory nie udało się zlikwidować.
Pan Veerman stwierdził, że trudnej sytuacji nie da się szybko rozwiązać i należy pracować wspólnie nad propozycjami i rozwiązaniami na poziomie unijnym.
Sekretarz Generalny potwierdził zaangażowanie Copa-Cogeca w prace grupy zadaniowej tworząc taką samą grupę zadaniową przy Komitetach Copa-Cogeca.
Delegacja z Niemiec zaproponowała przedstawienie kilku najważniejszych punktów dotyczących rynków rolnych do lipca tego roku oraz w późniejszym terminie opracowanie dłuższego dokumentu na ten temat biorącego pod uwagę pogodzenie interesów i pozycji starych i nowych państw członkowskich w tym zakresie.
Odnosząc się do działań i sytuacji w sektorze mleka Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, Wiktor Szmulewicz zauważył, że zmniejszenie produkcji mleka nie jest zbyt dobrym rozwiązaniem bo może spowodować zachwiania w innych sektorach i na innych rynkach i w rezultacie mieć negatywny wpływ na całość sektora rolniczego.
Na zakończenie posiedzenia uczestnicy omawiali kwestię odnowienia pozwolenia na stosowanie glyphosatu w rolnictwie.
Zdaniem francuskiej organizacji jesteśmy świadkami bardzo niebezpiecznego procederu gdzie społeczeństwo cywilne jest włączane w podejmowanie decyzji i dyskusji na tematy, które już zostały omówione i udokumentowane przez naukowców do tego stopnia że decyzje naukowe są podważane i negowane.
Na zakończenie posiedzenia Prezydiów Sekretarz Generalny zaprosił uczestników do wzięcia udziału w wizytach studyjnych w gospodarstwach zorganizowanych przez holenderskie organizacje rolnicze.
Małgorzata Verset - Biuro KRIR w Brukseli
