We wtorek 2 kwietnia 2019 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o realizacji ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1405, 1496 i 1637). Informację przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski podkreślając, iż przepisy ustawy nie spowodowały "zamrożenia" obrotu ziemią w Polsce.
W obrocie prywatnym między rolnikami w 2017 r. doszło do ok. 57,5 tys. transakcji, a rok wcześniej było ich ok. 70 tys. Ponadto ustabilizowały się ceny gruntów rolnych, które do 2016 r. gwałtowanie rosły osiągając w obrocie prywatnym 40 tys. zł za ha. W II kwartale 2018 r. cena 1 ha ziemi wyniosła 44,2 tys. zł. Zgodnie z przepisami ustawy nabywcą nieruchomości rolnej, co do zasady, może być wyłącznie właściciel gospodarstwa rodzinnego. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych. Zgodnie z postanowieniami ustawy nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty może nastąpić jedynie za zgodą Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolniczego, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej. Wydane decyzji następuje na wniosek zbywcy albo osoby fizycznej zamierzającej utworzyć gospodarstwo rodzinne i posiadające kwalifikacje rolnicze. Ustawodawca określił, że przy wydawaniu zgód priorytetem ma być zapewnienie należytego prowadzenia działalności rolniczej oraz przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji gruntów rolnych w rękach jednego podmiotu. W okresie od 30 kwietnia 2016 do 31 grudnia 2018 wydane zostały przez KOWR łącznie 37 844 decyzje administracyjne, które dotyczyły nieruchomości rolnej o łącznej powierzchni ok. 107 tys. ha. W wyniku kontroli pn. „Obrót nieruchomościami rolnymi”, za okres od początku 2016 do końca I półrocza 2018 r., przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli, zostało stwierdzone, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Dyrektor Generalny KOWR właściwie realizowali zadania w zakresie kształtowania ustroju rolnego.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw ma na celu złagodzenie ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi, rozszerzenie katalogu przypadków, w których nie będą stosowane przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, a także skrócenia z 10 do 5 lat okresu, przez który nabywca nieruchomości rolnej musi prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabywana nieruchomość oraz nabyta nieruchomość nie może być sprzedana, ani oddana w posiadanie innym podmiotom. Projekt dopuszcza pisemne oświadczenie nabywcy jako dowód na prowadzenie rodzinnego gospodarstwa rolnego. Projekt dopuszcza zgodę wydawaną przez Dyrektora Generalnego KOWR na sprzedaż lub oddanie w posiadanie nabytej nieruchomości rolnej przed upływem 5 lat od jej nabycia. Rozszerza katalog osób bliskich – w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – o rodzeństwo rodziców oraz pasierbów. Umożliwia nabywanie nieruchomości rolnych za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR przez uczelnie na cele dydaktyczne oraz państwowe lub samorządowe osoby prawne na cele publiczne oraz umożliwia Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa nabywanie na własność Skarbu Państwa, po uzgodnionej cenie rynkowej nieruchomości rolnych w celu poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Według nowych przepisów osoby bez uprawnień rolniczych będą mogły kupić działki rolne do 1 hektara.
Obecny na posiedzeniu pan Wiktor Szmulewicz prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych wyraził nadzieję, iż Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolniczego, który powstał żeby pomóc gospodarstwom rodzinnym, żeby powiększać zasoby ziemi wolnej na rynku, nabywać będzie nieruchomości rolne celem niezwłocznego ich udostępnienia na rynku, tak żeby ziemia trafiła do tych, którzy chcą ją uprawiać. W pierwszej kolejności do gospodarstw rodzinnych, a jeśli ich nie ma, to trzeba sięgnąć dalej i taki ma być wzór. Jednak, jeżeli ziemia pozostawać będzie w dyspozycji państwa, to jestem przeciwny takiemu rozwiązaniu, bo to jest to, z czym walczyliśmy przez wiele lat jak powiedział. Podniósł też, że nie możemy mówić, że dzisiaj gospodarstwa rodzinne są gospodarstwami zacofanymi, bo stwarzamy nieprawdziwy obraz. Wiele gospodarstw, liczących 20 ha, 30 ha czy nawet 15 ha świetnie funkcjonuje i chce się powiększać. Dzisiaj w naszym państwie uznaliśmy, że podstawą ustroju rolnego w Polsce jest gospodarstwo rodzinne podkreślił. Kontynuując pan Wiktor Szmulewicz odniósł się do gradacji gospodarstw pytając czy jest 300 tys. gospodarstw w Polsce? Czy jest 1,3 mln gospodarstw? Podniósł, że uprawnienia do dopłat bezpośrednich z tytułu własności lub uprawy ziemi ma 1,3 mln gospodarstw. Jak zaznaczył mamy gospodarstwa towarowe, które są w stanie wyżyć tylko z gospodarstwa i takich gospodarstw jest może około 300 tys., może około 400 tys. co to nie znaczy, że inne gospodarstwa – mniejsze, gospodarstwa dwuzawodowców i inne – nie są również gospodarstwami rolniczymi, a gospodarze nie są rolnikami. Prezes KRIR w podsumowaniu zaapelował aby nie negować jednych lub drugich. Mniejsi mają także prawo. Jeżeli uda im się powiększyć areał czy to ewentualnie z zasobów państwowych, czy z zasobów prywatnych, mogą stać się w pełni rolnikami, jeśli będą w stanie utrzymać się z gospodarstw. Oni też prowadzą produkcję rolną - podkreślił.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw. Uzasadnienie projektu przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski.
W dyskusji z udziałem przedstawicieli dzierżawców i właścicieli rolnych, spółdzielczości rolniczej i samorządu rolniczego podnoszono kwestię minimalnego areału wydzielonych ośrodków produkcji rolnej. Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Wiktor Szmulewicz podniósł zagrożenie zmniejszenia wpływu na prywatną własność w tworzonej obecnie ustawie. Podkreślił rozdzielność własności, którą dysponuje KOWR i decyduje o tym, czy gospodarstwo sprzedać, czy korzysta z prawa pierwokupu. „Rozumiem, że jeżeli ziemia pochodzi z Zasobu Skarbu Państwa to państwo ma prawo decydować o tym. Jeżeli natomiast ziemia przechodzi z rąk do rąk w obrocie między rolnikami właścicielami, to nie powinien nikt przeciwdziałać i decydować o tym, nie powinien KOWR zgadzać mi się na to łaskawie czy nie zgadzać. Własność jest dla mnie rzeczą świętą. Nie może być nadal tak, że ja kupując ziemię od sąsiada, spełniając wymaganie do 300 ha muszę ziemię trzymać przez 10 czy 5 lat. Jeśli kupuję za własne pieniądze od sąsiada, to mam prawo w każdej chwili ziemię sprzedać, bo np. mogła się zmienić moja sytuacja rodzinna, mogła zmienić się moja sytuacja zdrowotna i żaden przykaz jest dla mnie nie do przyjęcia. Mimo wszystko własność prywatna jest dla mnie świętą rzeczą. Na tej wartości, na własności ziemi przetrwaliśmy zabory i różne sytuacje, które się działy. Nie podważajmy tego, bo to jest największy grzech.” – zaapelował do zebranych prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych.
Prezes Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej pan Julian Sierpiński wskazał na zagrożenie zastosowania całej ustawie postępowania administracyjnego a nie postępowania cywilistycznego, w którym w każdej chwili mogę się odwołać do sądu cywilnego. „Jeśli odwołam się do sądu administracyjnego po ostatecznej decyzji administracyjnej pana ministra rolnictwa to sąd stwierdzi, czy pan minister postępował właściwie, czy zachował procedurę administracyjną czy nie; natomiast pod tzw. względem społeczno-gospodarczym mój pozew już nie będzie rozpatrzony – i o tym powinniśmy rozmawiać. Chodzi o to, abyśmy potem, za jakiś czas – po naszych ustaleniach i po okresie przekonywania posłów i pana ministra, że można zmienić zapisy – na takim samym spotkaniu nie mówili, że stało się coś, co nam szkodzi jako branży” – zaapelował prezes Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej. Komisja odrzuciła wniosek Klub Parlamentarnego Platforma Obywatelska - Koalicja Obywatelska, o powołanie podkomisji w celu rozpatrzenia ww. projektu.
Procedowanie ustawy kontynuowano na posiedzeniu Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod przewodnictwem pana posła Krzysztofa Jurgiela 10 kwietnia 2019 r. i 11 kwietnia 2019 r. pod przewodnictwem pana posła Roberta Telusa na którym przyjęto projekt ustawy wraz z poprawkami, które m. in. umożliwiły Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa nabywanie na własność Skarbu Państwa, po uzgodnionej cenie rynkowej, nieruchomości rolnych w celu poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych oraz zmniejszyły z 300 ha, jak projektowano w brzmieniu przedłożenia, do 50 ha minimalny areał „ośrodka produkcji rolniczej”. Posłem sprawozdawcą wybrano pana Roberta Telusa.
W II czytaniu na 80 posiedzeniu Sejmu zgłoszono szereg poprawek w wyniku czego ustawę skierowano do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi celem rozpatrzenia poprawek. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi obradująca 25 kwietnia 2019 r. pod przewodnictwem pana posła Jarosława Sachajki odrzuciła poprawki zgłoszone w II czytaniu w całości.
26 kwietnia 2019 r., na 80 posiedzeniu Sejmu po III czytaniu projekt ustawy uchwalono większością głosów. Senacka Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu we wtorek 7 maja wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek.
We wtorek 2 kwietnia 2019 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat nowego sposobu gospodarowania przestrzenią wiejską i podmiejską. Przedstawiający informację podsekretarz stanu w MRiRW pan Ryszard Zarudzki zaznaczył, iż Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi dokłada wszelkich starań, aby nowotworzone regulacje z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego uwzględniały specyfikę obszarów wiejskich, wynikającą z konieczności pogodzenia w procesie ich rozwoju interesów producentów rolnych z pozostałymi grupami społecznymi zamieszkującymi te tereny. Resort rolnictwa widzi potrzebę kompleksowego uregulowania zagadnień związanych z zagospodarowaniem przestrzennym, w tym przede wszystkim z uwzględnieniem powiązań planowania przestrzennego z rozwojem obszarów wiejskich. Gospodarowanie przestrzenią na obszarach wiejskich musi uwzględniać zmiany, jakie zaszły na tych terenach i umożliwiać ich wielokierunkowy rozwój, nie powodując barier i uciążliwości dla producentów rolnych. Istotnym bowiem aspektem polityki przestrzennej na obszarach wiejskich powinno być optymalne wykorzystanie tych obszarów dla zapewnienia strategicznych, długofalowych interesów państwa w zakresie gospodarki żywnościowej. Uczestniczący w posiedzeniu pan Wiktor Szmulewicz prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił uwagę zebranych iż głównym celem działalności na wsi jest prowadzenie produkcji rolniczej i jeżeli ktoś chce mieszkać na wsi, to musi pogodzić się z związanymi z tą produkcją okolicznościami również uciążliwymi. Trzeba podjąć pewne decyzje i wprowadzić rozwiązania prawne dające prawo budować obiekty inwentarskie zgodnie z wymogami środowiskowymi i innymi. Jeżeli zgodę otrzymuję, to mam prawo budować. Proszę dzisiaj Sejm, Najwyższą Izbę i władzę, o uchwalenie takich ustaw i takich rozporządzeń, abym jako rolnik miał prawo, zgodnie ze stawianymi jasno wymogami, przestrzegając zasad ochrony środowiska, produkować na wsi. Podsekretarz stanu w MRiRW pan Ryszard Zarudzki zgadzając się w pełni wypowiedzią pana prezesa Wiktora Szmulewicza podkreślił, iż resort rolnictwa we współpracy z Ministrem Inwestycji i Rozwoju, dokłada wszelkich starań, aby nowotworzone regulacje z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego uwzględniały specyfikę obszarów wiejskich.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła przedstawione przez sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Tadeusza Romańczuka informacje Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczące sytuacji ekonomicznej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. i spółki „Elewarr” a także stanu prac nad koncepcją utworzenia Narodowego Holdingu Spożywczego.
W imieniu zarządu Krajowej Spółki Cukrowej S.A. jego prezes pan Krzysztof Kowa poinformował zebranych, iż po zniesieniu kwotowania wzrosła konkurencja między producentami w Unii Europejskiej i na świecie, wzrosła podaż cukru i spadły ceny. W roku obrotowym 2017/2018 – pierwszym pełnym roku produkcyjnym po zniesieniu kwot – spółka osiągnęła zysk netto w wysokości tylko 19,4 mln zł, a w ciągu czterech miesięcy roku obrotowego 2018/2019 zysk wyniósł 12,6 mln zł. Wzrosła ekspansja eksportowa; poza UE w roku 2017/2018 KSC S.A. wyeksportowała 300 tys. ton cukru, czterokrotnie więcej niż w poprzednim sezonie. Pomimo tych działań spółka przewiduje stratę w roku obrotowym 2018/2019 mimo dodatniego wyniku za cztery miesiące. Spółka liczy na utrzymanie wskaźników płynności oraz zamierza realizować inwestycje, m.in. kontynuować budowę terminalu przeładunkowo-wysyłkowego w Porcie Morskim w Gdańsku.
Informacje Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o spółce „Elewarr” przedstawił prezes Elewarr sp. z o.o. pan Daniel Alain Korona podkreślając dwojaką rolę spółki powołanej, żeby ubiegać się o i przechować rezerwy państwowe ale jak każdy podmiot zmuszoną generować zysk. Powierzchnia magazynowa spółki pozwala na zmagazynowanie mniej niż 5% krajowego zbioru zbóż co daje jej znaczącą pozycję na rynku skupu i sprzedaży płodów rolnych. Elewarr sp. z o.o posiada 13 dużych elewatorów zbożowych oraz 4 mniejsze obiekty. Spółka planuje kontynuować działalność usługową, maksymalnie wykorzystując powierzchnię magazynową, ponadto przewiduje osiągać przychody z usług wynajmu powierzchni biurowych, dachowych, placów, warsztatów, gruntów.
Sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Tadeusz Romańczuk poinformował, że prace nad koncepcją utworzenia Narodowego Holdingu Spożywczego zakończą się w kwietniu lub w maju br. Krajowa Grupa Spożywcza ma być podmiotem działającym na zasadach rynkowych i mieć realny wpływ na rynek rolno-spożywczy. Prowadzone są prace, mające na celu m.in. wypracowanie zasad wzajemnej kooperacji między producentami rolnymi, zakładami przemysłowymi i spółkami z szeroko rozumianym kapitałem państwowym.
W środę 10 kwietnia 2019 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Uzasadnienie projektu przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Tadeusz Romańczuk. Projekt ma na celu dostosowanie przepisów prawa krajowego do nowego prawodawstwa Unii Europejskiej t. j. rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2017/1182 z dnia 20 kwietnia 2017 r. i rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2017/1184 z dnia 20 kwietnia 2017 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do unijnych skal klasyfikacji tusz wołowych, wieprzowych i baranich oraz raportowania cen rynkowych niektórych kategorii tusz i żywych zwierząt. Zmiany zawarte w projekcie ustawy przewidują m. in. dodanie przepisów umożliwiających dobrowolne prowadzenie klasyfikacji tusz w sytuacji gdy, mimo możliwości zwolnienia z takiego obowiązku, podmiot zdecyduje się prowadzić klasyfikację. Komisja przyjęła poprawki o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym i przyjęła sprawozdanie. Posłem sprawozdawcą wybrano pana Adama Ołdakowskiego.
Na 80 posiedzeniu Sejmu 11 kwietnia 2019 r. w II czytaniu podjęto decyzję o niezwłocznym przystąpieniu do III czytania. Na posiedzeniu Sejmu 12 kwietnia 2019 r., ustawę uchwalono 403 głosami przy 3 przeciwnych i 1 wstrzymującym się. Senacka Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu we wtorek 7 maja wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła przedstawioną przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Ryszarda Zaruckiego informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat sytuacji na rynku drobiu oraz pozyskania kredytów inwestycyjnych dla hodowców i przetwórców drobiu. Z informacji dotyczącej rynku wynika że Polska od 2014 r. jest największym producentem mięsa drobiowego w UE z silną dynamiką wzrostu produkcji. W 2017 r. produkcja żywca drobiowego wynosiła ok. 3308 tys. ton, a w 2018 r., wg danych nieostatecznych ok. 3400 tys. ton. Wielkości te kształtują produkcję mięsa drobiowego odpowiednio na poziomie ok. 2480 i ok. 2560 tys. ton. Szacuje się, że udział sprzedaży zagranicznej w produkcji wzrósł z ok. 41% w 2017 r. do ok. 44% w 2018 r. W tej sytuacji, przy stale zwieszającej się podaży, występuje naturalnie silna presja cenowa. Średnia miesięczna cena skupu kurcząt brojlerów w grudniu 2018 r. wynosiła 3,19 zł/kg i była wyższa w stosunku do ceny w grudniu 2015 r. i 2016 r. (odpowiednio 3,17 zł/kg i 3,08 zł/kg), i niższa w porównaniu do grudnia 2017 r. (3,37 zł/kg).
Z przedstawionej informacji, dotyczącej dostępności kredytu inwestycyjnego dla hodowców i przetwórców drobiu wynika, że nie może on przekraczać w przypadku inwestycji realizowanych w gospodarstwie rolnym 80% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niż 5 mln zł. W przypadku inwestycji realizowanych w dziale specjalnym produkcji rolnej nie może przekroczyć 70% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niż 8 mln zł, natomiast jeżeli inwestycja realizowana jest w przetwórstwie produktów rolnych – nie może przekroczyć 70% wartości nakładów inwestycyjnych i wynosić więcej niż 16 mln zł. Oprocentowanie kredytu jest zmienne i nie może wynosić więcej niż stopa referencyjna WIBOR 3M powiększona o nie więcej niż 2,5 punktu procentowego. Kredyt może być udzielony maksymalnie na 15 lat, z okresem karencji w spłacie kredytu, liczonym od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu do 2 lat. O powyższe kredyty mogą ubiegać się podmioty będące mikroprzedsiębiorstwem, małym i średnim przedsiębiorstwem, a w przypadku inwestycji w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej również dużym przedsiębiorstwem.
Na tym samym posiedzeniu podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Ryszard Zarucki przedstawił informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o udziale w pracach Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w styczniu i marcu 2019 r. W trakcie posiedzenia Rady w styczniu poruszono m.in. kwestie dotyczące: priorytetów prezydencji rumuńskiej w zakresie rolnictwa, planu białkowego UE, zwalczania afrykańskiego pomoru świń w UE oraz długoterminowego zarządzania populacjami dzików. W marcu dyskutowano o pakiecie reform Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 roku oraz o biogospodarce.
W środę 10 kwietnia 2019 r. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała Informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER w latach 2015–2018”.
Kontrola została przeprowadzona przez delegaturę NIK w Lublinie, celem oceny prawidłowości rozdysponowania środków finansowych na wdrażanie inicjatywy LEADER ze środków finansowych przewidzianych w PROW 2014–2020. Kontrolę przeprowadzono w 6 urzędach marszałkowskich: Lublinie, Białymstoku, Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu oraz 12 lokalnych grupach działania (LGD). W ocenie NIK objęte kontrolą samorządy województw przestrzegały obowiązujących regulacji prawnych przy dokonywaniu wyboru lokalnych strategii rozwoju (LSR) oraz przyznawały wsparcie na funkcjonowanie LGD na zasadach i w wysokości określonych w PROW 2014–2020. Większość LGD w okresie objętym kontrolą prawidłowo rozdysponowała przyznane im środki na realizację działania LEADER.
W czwartek 11 kwietnia 2019 r. Sejmowa Komisja Finansów Publicznych pozytywnie zaopiniowała przedstawiony przez sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Tadeusza Romańczuka wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zmian w planie finansowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na rok 2019. Zmiany polegają na zwiększeniu planowanych kosztów dopłat do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na sfinansowanie wydatków związanych z wznowieniem produkcji oraz odtworzeniem środków trwałych w przypadku wystąpienia szkód oraz zwiększeniu planowanych wydatków z tytułu realizacji zobowiązań roku 2018 płatnych w 2019 r. dotyczących finansowania lub dofinansowania ponoszonych przez producentów rolnych kosztów zbioru, transportu i unieszkodliwiania padłych zwierząt gospodarskich z gatunku bydło, owce, kozy, świnie lub konie.
W środę 24 kwietnia na posiedzeniu Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi dyrektor Departamentu Telekomunikacji w Ministerstwie Cyfryzacji pani Agnieszka Krauzowicz przedstawiła informację Ministra Cyfryzacji na temat dostępu do technologii światłowodowych w gminach. Z informacji wynika, iż na przestrzeni ostatnich lat zauważalny jest wzrost poziomu pokrycia kraju infrastrukturą szerokopasmową. Na koniec 2017 r. dostęp do usług o przepustowości co najmniej 30 Mb/s posiadało prawie 67% gospodarstw domowych w Polsce, zaś z usług o przepustowości minimum 100 Mb/s korzystało ponad 50%, przy czym poza zasięgiem tych pierwszych usług znajdowało się 4,42 mln gospodarstw domowych, a poza zasięgiem drugich – 8,25 mln. Dla terenów wiejskich odsetek dostępności stacjonarnego internetu o przepustowości poniżej 30 Mb/s wynosił ponad 46%, w zakresie 30 Mb/s-100 Mb/s dostępność sieci internetowej kształtowała się na poziomie ponad 19%, a w zakresie ponad 100 Mb/s wynosiła 14%, natomiast w przypadku 20% odnotowano brak zasięgu. Dla porównania, na terenach miejskich proporcje kształtowały się następująco: w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców było to ponad 34% dla stacjonarnego dostępu do internetu oraz przepustowości 30 Mb/s-100 Mb/s i ponad 20% powyżej 100 Mb/s, natomiast brak dostępu odnotowano w 1,2% przypadków, podczas gdy w miastach liczących 100-200 tys. oraz 200-500 tys. mieszkańców proporcje były bardzo podobne i wynosiły 20-22% dla stacjonarnego dostępu, 18-21% dla przepustowości 30 Mb/s-100 Mb/s oraz ponad 58% dla przepustowości wyższej niż 100 Mb/s, zaś brak dostępu wynosił jedynie 0,3-0,4%.
Na tym samym posiedzeniu Komisja rozpatrzyła przedstawioną przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Rafała Romanowskiego informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat koncepcji Inteligentnych Wiosek jako szansy na rozwój obszarów wiejskich poprzez dostęp do technologii światłowodowych w gminach. Koncepcja Inteligentnych Wiosek (Smart Villages) w zakresie kształtowania polityki Unii Europejskiej odnosi się do społeczności na obszarach wiejskich, które z korzyścią dla mieszkańców i miejscowych przedsiębiorstw rozwijają nowe możliwości w oparciu o własne zasoby, rozpoznanie mocnych stron i zmniejszony wpływ na środowisko. W Inteligentnych Wioskach tradycyjne oraz nowe sieci i usługi wzmacniane są za pomocą efektywnego wykorzystania wiedzy, technologii cyfrowych, telekomunikacyjnych oraz innowacji, co służy polepszeniu jakości życia mieszkańców obszarów wiejskich oraz podnosi standard usług publicznych świadczonych obywatelom i przedsiębiorcom. Koncepcja Inteligentnych Wiosek nie proponuje rozwiązania uniwersalnego, lecz działania skoncentrowane na warunkach, potrzebach, potencjale konkretnego terytorium, wspierane istniejące już albo nowe strategie terytorialne. Istotne jest znalezienie źródeł finansowania wdrożenia strategii Inteligentnych Wiosek. Ponadto wsparcie w tym zakresie powinno być dostosowane do skali i poziomu rozwoju społeczności, zaś system administracyjny prosty i sprawny. Analiza dotychczasowych projektów wskazuje na konieczności uprzedniego opracowania własnej, partycypacyjnej strategii Smart Villages zanim rozpocznie się poszukiwanie źródeł finansowania jej elementów składowych, gdyż rezultaty są nietrwałe w wypadku, gdy strategia powstaje pod dostępne fundusze. Możliwości finansowania koncepcji Inteligentnych Wiosek coraz częściej są przedmiotem zainteresowania Komisji Europejskiej – tak Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG Agri) oraz Dyrekcji Generalnej ds. Mobilności i Transportu (DG Move), jak i Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (DG Regio). Opublikowany kontekst Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2020 przewiduje większą elastyczność dla państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie dostosowania i skoncentrowania polityki w obszarze konkretnych potrzeb, zaś w planach strategicznych pojawiają się wskaźniki dotyczące Smart Villages.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła propozycji tematów kontroli do planu pracy Najwyższej Izby Kontroli na 2020 r., informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat płatności obszarowych, rolnośrodowiskowych na terenach parków narodowych i krajobrazowych oraz na gruntach leśnych oraz informację Ministra Środowiska na temat gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa na terenie parków narodowych i krajobrazowych, ze szczególnym uwzględnieniem dzierżaw.
Dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Najwyższej Izby Kontroli pan Waldemar Wojnicz przedstawił propozycje tematów kontroli do planu pracy Najwyższej Izby Kontroli na 2020 r. Komisja propozycje przyjęła.
Informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat płatności obszarowych i programów rolnośrodowiskowych na terenach parków narodowych i krajobrazowych oraz gruntów leśnych przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski. Referent przypomniał zebranym, iż do użytków rolnych na terenach parków narodowych i krajobrazowych stosowane są ogólne zasady odnoszące się do płatności bezpośrednich, a jednolita płatność obszarowa przysługuje dla spełniających wymagania użytków rolnych i innych obszarów z uwagi na objęcie danego terenu ochroną na mocy określonych dyrektyw oraz ze względu na zalesienie gruntów rolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Jednolitą płatność obszarową w odniesieniu do gruntów leżących w parkach narodowych przyznano w 2018 r. w łącznej wysokości 20 mln zł, a wypłacono ją 6,3 tys. rolników, natomiast w odniesieniu do parków krajobrazowych wsparcie w postaci jednolitej płatności obszarowej przyznano 98,7 tys. rolników w kwocie łącznej 282,5 mln zł. W 2018 r. producenci rolni gospodarujący na obszarach parków narodowych stanowili 0,48% wszystkich rolników, którzy ubiegali się o jednolitą płatność obszarową, natomiast w przypadku parków krajobrazowych – 4,29%. Rolnicy z terenów parków narodowych i krajobrazowych mogą ponadto korzystać z płatności realizowanych w PROW 2014-2020. Promowanie praktyk rolniczych przyczyniających się do ochrony gleb, wód, klimatu, cennych siedlisk przyrodniczych, zagrożonych gatunków ptaków oraz zagrożonych zasobów genetycznych roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, a także ochrony różnorodności krajobrazu odbywa się poprzez działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne realizowane w ramach PROW. Beneficjent posiada szeroki wachlarz możliwości wyboru działań spośród 7 pakietów, obejmujących m.in. rolnictwo zrównoważone, cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 czy zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych. Z budżetu działania rolno-środowiskowo-klimatycznego realizowane są płatności na rzecz beneficjentów, którzy realizują zobowiązania podjęte w 2015 r. i w latach następnych w ramach PROW 2014-2020, a także tych, którzy kontynuują zobowiązania rolnośrodowiskowe podjęte w ramach PROW 2007-2013. Za 2018 r. płatności rolnośrodowiskowe związane z kontynuowaniem zobowiązań beneficjentów w ramach PROW 2007-2013 na terenie parków narodowych i krajobrazowych osiągnęły kwotę łączną 8,5 mln zł, natomiast płatności za zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach PROW 2014-2020 wyniosły łącznie 92,9 mln zł.
Informację Ministra Środowiska na temat gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa na terenie parków narodowych i krajobrazowych, ze szczególnym uwzględnieniem dzierżaw przedstawił zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska pan Wojciech Hurkała. Jak powiedział parki narodowe posiadają prawo użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa będących w ich trwałym zarządzie oraz prawo własności znajdujących się na nich budynków, innych urządzeń i lokali, jak również prawo do rozporządzania nieruchomościami m.in. poprzez oddanie ich w użytkowanie, użyczenie, najem czy dzierżawę. Zawarcie umowy dotyczącej rozporządzania nieruchomościami parku narodowego następuje w drodze przetargu ustnego nieograniczonego, albo też pisemnego. Odstępstwa od obowiązku przeprowadzenia postępowania przetargowego stanowią zamknięty katalog 6 przypadków, m.in. gdy stroną jest państwowa jednostka budżetowa, zbycie nieruchomości następuje w drodze zamiany lub darowizn, a także gdy zbycie następuje na rzecz innych współwłaścicieli. W przypadku dokonywania przez park narodowy czynności prawnej w zakresie rozporządzania nieruchomością, w tym oddania jej składników na okres dłuższy niż 180 dni w roku kalendarzowym, jeżeli wartość rynkowa przedmiotu czynności przekracza 200 tys. zł, należy uzyskać zgodę organu nadzorującego, a w przypadku przekroczenia wartości 5 mln zł wymagana jest zgoda Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Grunty rolne i leśne oraz inne nieruchomości na terenie parków krajobrazowych mogą być gospodarczo wykorzystywane, przy czym konieczne jest jednak uwzględnianie ograniczeń obowiązujących w poszczególnych parkach. Ponadto zarówno utworzenie parku krajobrazowego, jak i jego powiększenie pozostają w gestii sejmiku województwa podejmującego stosowne uchwały, stąd dokładne informacje dotyczące gospodarowania nieruchomościami na terenie parku krajobrazowego pozostają w jego posiadaniu.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację na temat: realizacji zapisu art. 2 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach oraz stanu prac nad projektem „Planu białkowego UE-Strategia białkowa”, sprawozdania Komisji Europejskiej dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rozwoju produkcji białka roślinnego w UE (COM(2018)757 final) oraz Narodowego Programu Białka Paszowego. Sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Szymon Giżyński poinformował, że bezpieczeństwo żywnościowe obejmujące dostępność białka roślinnego jest celem nadrzędnym polityki gospodarczej każdego kraju, stąd oczywista jest potrzeba zapewnienia zróżnicowanych i pewnych źródeł jego pozyskiwania. Historycznie, w warunkach Polski, potrzeby w zakresie białka paszowego roślinnego zaspakajano wykorzystując rodzime rośliny strączkowe, takie jak np. groch i łubin. Rozwój globalnego handlu wywołał jednak proces zastępowania białka rodzimych roślin strączkowych w paszach dla drobiu i trzody chlewnej, łatwo dostępnym i konkurencyjnym importowanym białkiem sojowym. Również postęp genetyczny, jaki dokonał się w ostatnich latach w hodowli zwierząt gospodarskich spowodował znaczne zwiększenie ich potencjału produkcyjnego. Zwierzęta zdolne do wysokiej produkcyjności, są jednak jednocześnie bardzo wymagające pod względem żywienia i warunków utrzymania. Ponieważ głównym budulcem organizmów zwierzęcych jest białko, odgrywa ono podstawowe znaczenie w ich żywieniu. W strukturze zużycia surowców wysokobiałkowych rośliny strączkowe stanowią przy tym ok. 6-19%, a białko rzepaku ok. 18 % białka paszowego zużywanego w kraju. Celem podejmowanych przez rząd działań jest stworzenie warunków niezbędnych do zmiany struktury zaopatrzenia w białko paszowe, aby zwiększać udział krajowego białka roślinnego w produkcji pasz i jednocześnie zmniejszyć uzależnienie od importu śruty sojowej GMO. Działania realizowane przez rząd są kilkutorowe i wzajemnie się uzupełniające. Zaliczają się do nich prace naukowo- hodowlane nad doskonaleniem odmian roślin bobkowych grubonasiennych i soi, programy żywieniowe, programy doświadczalnictwa odmianowego i rekomendacji odmian, działania ośrodków doradztwa rolniczego, w pracach których znalazły się programy szkolenia z zakresu wykorzystania krajowych źródeł białka paszowego dla produkcji wysokiej jakości produktów pochodzenia zwierzęcego. Część ośrodków doradztwa rolniczego już prezentuje swoje pierwsze doświadczenia w tworzeniu łańcucha od pola do stołu z wykorzystaniem krajowych źródeł białka.
Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski
