Poniżej prezentujemy odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na pismo Krajowej Rady Izb Rolniczych dotyczące podjęcia działań mających na celu zmiany w Procedurze Wyjaśniania i Raportowania Nieprawidłowości KP-611-15-ARiMR/2/z/, zgodnie z którą na Dyrektorze Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa spoczywa konieczność zgłaszania spraw wyłudzenia środków pomocowych.
W odpowiedzi na pismo znak KRIR/AS/1527/07 z dnia 25
czerwca br., dotyczące podjęcia działań mających na celu zmiany w
Procedurze Wyjaśniania i Raportowania Nieprawidłowości KP-611-15-ARiMR/2/z/,
zgodnie z którą na Dyrektorze Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa spoczywa konieczność zgłaszania spraw
wyłudzenia środków pomocowych, uprzejmie informuję, iż Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się do Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z prośbą o stanowisko w ww. sprawie.
Z uzyskanych informacji wynika, iż ARiMR nie posiada
(podobnie jak organy władzy publicznej) kompetencji decyzyjnych w kwestii
ustalania kwot, poniżej których nie jest konieczne
informowanie Prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Zgodnie z art. 304 § 2 kodeksu postępowania karnego
instytucje państwowe (czyli m.in. ARiMR) i samorządowe, które w związku ze swą
działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z
urzędu, są obowiązane niezwłocznie
zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności
do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu
wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia
śladów i dowodów przestępstwa.
Nie
ma w przepisach o postępowaniu karnym regulacji, które uzależniałyby obowiązek
zgłoszenia przestępstwa przez instytucję państwową od jego szkodliwości
społecznej bądź oceny prawdopodobieństwa, że postępowanie zostanie umorzone z
innych przyczyn. Są to bowiem kwestie, które rozstrzygnąć może wyłącznie
upoważniony ustawowo organ.
Odnosząc
się do poruszonego w piśmie Pana Prezesa problemu, wnioskodawca składając
wniosek o przyznanie płatności do gruntów rolnych podpisuje oświadczenie, iż
znane są mu skutki składania fałszywych oświadczeń wynikające z art. 297 § 1
kodeksu karnego, zgodnie z treścią, którego, kto, w celu uzyskania dla
siebie lub kogo innego, od ... organu lub instytucji dysponujących środkami
publicznymi ... dotacji, subwencji ... lub podobnego świadczenia pieniężnego na
określony cel gospodarczy, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający
nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie
dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania
wymienionego wsparcia finansowego ... podlega karze pozbawienia wolności od
3 miesięcy do lat 5.
Zgodnie
z art. 50 i 51 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia
2004 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności,
modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli przewidzianych w
rozporządzeniu Rady (WE) nr 1782/2003 ustanawiającego wspólne zasady dla
systemów pomocy bezpośredniej w zakresie wspólnej polityki rolnej oraz
określonych systemów wsparcia dla rolników, jeśli dla danej grupy upraw
obszar zadeklarowany przekracza obszar zatwierdzony zgodnie z art. 50 ust. 3 do
5 niniejszego rozporządzenia, wysokość pomocy oblicza się na podstawie obszaru
zatwierdzonego pomniejszonego o dwukrotność stwierdzonej różnicy jeśli różnica
ta wynosi 3 % lub dwa hektary, ale nie więcej niż 20 % zatwierdzonego obszaru.
W dalszej części w/w Rozporządzenia wskazywane są skutki wykrycia większych
nieprawidłowości.
Przyjęcie
3 % jako progu informowania o nieprawidłowościach podyktowane jest poprzez
przyjęcie najniższej wskazanej w treści w/w Rozporządzenia granicy
monitorowania nieprawidłowości. Wyżej wymieniony próg stosowany jest jako
granica, której przekroczenie skutkuje powstaniem okoliczności o istotnym
znaczeniu. Różnica w wysokości poniżej w/w progu przyjmowana jest jako
dopuszczalny błąd w pomiarach.
Wnikliwa
analiza danych umieszczanych we wnioskach należy do obowiązków ARiMR, gdyż
zgodnie z treścią art. 297 § 2 kodeksu karnego, ...kto wbrew ciążącemu
obowiązkowi, nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej
mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia
finansowego, określonego w § 1 art. 297 także podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5, a zatem producent rolny wypełniając wniosek w
sposób nierzetelny powinien liczyć się z konsekwencjami swojego czynu.
Kompetencje
z zakresu oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu sprawcy oraz
przeprowadzania czynności procesowych i pozaprocesowych umożliwiających
dokonanie oceny tego stopnia należą wyłącznie do organów ścigania.
Najczęściej
ograny ścigania wszczynają postępowania karne w sprawach oszustw kapitałowych
(art. 297 k.k.), przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów (art. 270 § 1
k.k.) oraz oszustw w sprawach dotyczących mienia (art. 286 § 1 k.k.).
W
toku wykonywania czynności ARiMR stwierdza nieprawidłowości również innego
rodzaju niż dotyczące płatności bezpośrednich, m.in. nieprawidłowości związane
z Sektorowym Programem Operacyjnym, ewidencją zwierząt hodowlanych, kredytami
inwestycyjnymi z dopłatami ARiMR do oprocentowania. W związku z powyższym
ARiMR, w celu uświadomienia producentom rolnym konsekwencji łamania prawa
informuje (np. poprzez Biura Powiatowe) za pomocą narzędzi multimedialnych, jak
również innych tradycyjnych środków informacyjnych, o wskazanych poniżej
błędach najczęściej przezeń popełnianych.
Jednakże należy
zaznaczyć, iż każdym nieprawidłowościom towarzyszy utrata pomocy, a w przypadku
płatności bezpośrednich dodatkowo nawet 3 letnie sankcje polegające na wykluczeniu
od płatności.
Ponadto
z treści postanowień otrzymywanych z Prokuratur wynika, iż stwierdzane przez
ARiMR nieprawidłowości są następstwem zarówno umyślnych jak i nieumyślnych
działań rolników. Informowanie producentów rolnych o możliwych reperkusjach ich
postępowania niewątpliwie przyczyni się do znaczącego zmniejszenia liczby
występowania nieprawidłowości.
Jednocześnie
uprzejmie informuję Pana Prezesa, iż odnośnie Wspólnej Polityki Rolnej, w
latach 2005-2007 ARiMR skierowała do Prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa (ilość spraw w poszczególnych województwach jest
zróżnicowana). I tak w 2005 roku, skierowano ok. 200 zawiadomień o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa, w 2006 roku - również ok. 200 spraw, a w 2007 (do
końca czerwca) ok. 900 spraw. W województwie łódzkim, odpowiednio skierowano do
Prokuratury - w 2005 roku - 40 spraw, w 2006 - 53 sprawy, natomiast w 2007 roku
skierowano aż 540 spraw (stanowi to odpowiednio w 2005 roku ok. 20%, w 2006 ok.
26%, a w 2007 roku aż ok. 60% spraw skierowanych do organów ścigania w skali
całego kraju).
Zgodnie
z obowiązującą procedurą do lipca 2006 roku sprawy do organów ścigania kierował
wyłącznie Prezes Agencji, a od sierpnia 2006 roku, poszczególne sprawy w ramach
WPR są kierowane do organów ścigania przez Dyrektorów Oddziałów Regionalnych
ARiMR. W związku z sytuacją w Łódzkim Oddziale Regionalnym, sprawa zawiadomień
do Prokuratury była przedmiotem spotkań przedstawicieli Departamentu Audytu i
Kontroli z przedstawicielami Łódzkiego Oddziału Regionalnego ARiMR. Omówione
zostały zasady i przesłanki, jakie powinny być uwzględniane przy kierowaniu
spraw do organów ścigania w ramach obecnie obowiązujących procedur. Zwrócono
uwagę na fakt, że do organów ścigania powinny być kierowane sprawy, w których
występują znamiona podejrzenia popełnienia przestępstwa, natomiast niecelowe
jest kierowanie, gdy brak jest dostatecznych przesłanek do uznania, że został
popełniony czyn zabroniony przez ustawę karną. Zagadnienia te będą ponadto
przedmiotem spotkania kierownictwa Departamentu Audytu i Kontroli z
przedstawicielami wszystkich oddziałów regionalnych w pierwszej dekadzie
sierpnia 2007 roku.
Jednocześnie informuję,
że przygotowywana jest zmiana obecnie obowiązującej procedury, która będzie
miała na celu w sposób bardziej precyzyjny i jednoznaczny określenie trybu i
przesłanek kierowania spraw do organów ścigania.
Należy
jednakże podkreślić, że na około 1,5 min beneficjentów korzystających z dopłat
bezpośrednich do gruntów rolnych w kampanii kontrolnej 2005 roku skala
nieprawidłowości stwierdzonych tylko podczas przeprowadzania kontroli na
miejscu, objętych sankcjami ekonomicznymi to ok. 15,5% spraw spośród
wytypowanych do tej kontroli 94 tys. gospodarstw, tj. ponad 14,7 tysięcy spraw.
Odpowiednio wielkości te w roku 2006 wynosiły 13,5%, 98 tys. gospodarstw oraz
13 tys. spraw.Uwzględniając liczbę stwierdzonych nieprawidłowości w dwóch
ostatnich latach i odnosząc je do ilości zawiadomień Prokuratury o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa stanowi to odpowiednio w 2005 -1,36%, a w 2006 roku
-1,51%. Akcja kontroli na miejscu w 2007 roku nie została jeszcze zakończona,
ale można przyjąć, że % spraw skierowanych do organów ścigania będzie wyższy;
biorąc pod uwagę, że w tym roku (do końca czerwca) skierowano już do organów
ścigania 900 spraw.
/-/ Maciej Jabłoński
Sekretarz Stanu
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Mając na uwadze powyższą odpowiedź resortu rolnictwa, Krajowa Rada Izb Rolniczych wystąpi z wnioskiem o przedstawienie samorządowi rolniczemu projektu zmian w rzeczonej procedurze w celu ich konsultacji.
