26 listopada 2014 r. Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz, Wiceprezes KRIR Marek Borowski oraz przedstawiciele wojewódzkich izb rolniczych wzięli udział konferencji „Stan przygotowania Polski i Unii Europejskiej do zniesienia kwot mlecznych”, zorganizowana przez sejmową i senacką komisje rolnictwa i rozwoju wsi.

Radca minister w Stałym Przedstawicielstwie RP przy Unii Europejskiej prof. Andrzej Babuchowski omówił działania podejmowane przez Komisję Europejską i kraje członkowskie Unii Europejskiej związane ze zniesieniem kwot mlecznych. Przypomniał, że kwoty mleczne zostały wprowadzone w UE w 1984 r. w celu rozwiązania problemu nadmiernej produkcji mleka i jego przetworów. Od tego czasu każde państwo członkowskie musi produkować mleko w ramach przyznanych limitów, a za ich przekroczenie naliczane są kary. Od 2009 r. corocznie, przez 5 kolejnych lat kwotowych, kwoty mleczne były zwiększane o 1%, a 1 kwietnia 2015 r. zostaną zlikwidowane. Kwota wzrosła mniej więcej o 1% także dzięki zmianie współczynnika korekcyjnego tłuszczu. W 2012 r. został przyjęty tzw. pakiet mleczny, który miał wzmocnić pozycję producentów mleka, a zdaniem wielu państw członkowskich nie spełnił tej funkcji. Prof. Andrzej Babuchowski podkreślił, że Polska opowiadała się za utrzymaniem kwot mlecznych. Wskazano, że ich zniesienie będzie miało negatywne skutki, szczególnie dla małych producentów rolnych, a także może zwiększyć różnice rozwojowe pomiędzy poszczególnymi regionami rolniczymi Unii. Zdaniem prof. Andrzeja Babuchowskiego obecnie nie ma możliwości zlikwidowania kar za przekroczenie kwot mlecznych. Ich zmniejszenie poprzez odpowiednie dostosowanie współczynnika tłuszczowego też jest niemożliwe, tocząca się dyskusja na temat możliwości spłacania kar w ratach raczej nie zakończy się pozytywnym dla naszego kraju rozstrzygnięciem. Prof. Andrzej Babuchowski podkreślił, że w najbliższym czasie nie ma również szans na zmianę instrumentów rynkowych ani aktywację niektórych z nich, np. dopłat do eksportu. Jak mówił, państwa członkowskie dzieli podejście do problemów sektora mleczarskiego, co powoduje, że wypracowanie skutecznej polityki przeciwdziałania kryzysowi jest utrudnione. Utrudnia to również wypracowanie skutecznych narzędzi zapobiegających kryzysom i pomagających przetrwać gospodarstwom rolnym w czasie kryzysu.

Stan przygotowania Polski do zniesienia kwot mlecznych przedstawił wiceminister rolnictwa Tadeusz Nalewajk. Jak podkreślił, polski sektor mleczarski należy do najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi sektora rolno-spożywczego. Polska jest 4. producentem mleka w UE (12,7 mln t) i zajmuje 6. miejsce pod względem skupu mleka (9,9 mln t). Wiceminister poinformował, że w listopadzie 2013 r. zaczęły obowiązywać przepisy wdrażające postanowienia unijnego tzw. pakietu mlecznego, m.in. w zakresie zasad uznawania organizacji producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych. W październiku 2014 r. przekazano do konsultacji projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych, która przewiduje m.in. wprowadzenie obowiązku zawierania pisemnych umów pomiędzy rolnikiem a przetwórcą w celu lepszego planowania produkcji i dostosowania jej do popytu. Dla poprawy konkurencyjności na rynku mleka i przetworów mlecznych w programie rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020 przewidziano pomoc finansową dla gospodarstw, grup i organizacji producentów rolnych powstałych po 1 stycznia 2014 r. oraz związków grup producentów i zrzeszeń organizacji producentów.

W ocenie resortu rolnictwa przyjęte i projektowane rozwiązania mają na celu zwiększenie konkurencyjności polskiej branży mleczarskiej poprzez m.in. tworzenie organizacji producentów i organizacji międzybranżowych, a także wzmocnienie pozycji producentów mleka dzięki możliwości zawierania umów z przetwórcami mleka innymi niż spółdzielnie. Umowy kontraktacyjne mają ograniczać ryzyko cenowe, a także stanowią pewną formę kontroli podaży.

O wpływie likwidacji kwot mlecznych na rynek mleka w Polsce mówił dr Piotr Szajner z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarski Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego. Podkreślił, że rynek mleka jest najbardziej uregulowanym rynkiem żywnościowym w Unii. Likwidacja kwot mlecznych spowoduje jego zmiany. Zwrócił uwagę, że podobnie jak w latach poprzednich, o cenie mleka na rynku krajowym głównie będzie decydowała koniunktura na rynku światowym. W ocenie dr. Piotra Szajnera zniesienie kwot może spowodować osłabienie pozycji rolnika w relacjach z przemysłem mleczarskim, głównie w przedsiębiorstwach niebędących spółdzielniami. Jak mówił, branża mleczarska wymaga kontynuacji procesów restrukturyzacyjnych, głównie koncentracji produkcji i przetwórstwa, w celu poprawy efektywności gospodarowania. Dr Piotr Szajner wskazał także na możliwość podejmowania działań osłonowych przez administrację krajową, takich jak: zakupy interwencyjne, wsparcie eksportu i popytu wewnętrznego, uregulowanie stosunków umownych między producentami i przetwórcami oraz wsparcie dochodów rolników uzupełniającymi dopłatami bezpośrednimi.

Prof. Andrzej Czyżewski z Katedry Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu postulował wspieranie sektora mleczarskiego m.in. poprzez przejściowe wsparcie de minimis z budżetu w wypadku spadku skupu mleka po zniesieniu kwot mlecznych czy uregulowanie kwestii sprzedaży bezpośredniej. Zwrócił także uwagę na potrzebę stworzenia mechanizmów zabezpieczających przed nadmierną koncentracją bydła i tworzenia przemysłowych metod chowu zwierząt uwzględniających ochronę środowiska.

Podczas konferencji dyskutowano o skutkach zniesienia kwot mlecznych dla polskiego rolnictwa i przemysłu mleczarskiego. Wskazywano na trudną sytuację branży mleczarskiej spowodowaną nałożeniem embarga na rynek rosyjski, a także na potrzebę przygotowania strategii rozwoju tego sektora po zlikwidowaniu kwot mlecznych. Podnoszono kwestie związane z karami za nadprodukcję mleka. Postulowano wspieranie rodzinnych gospodarstw, tak aby zapobiec ich likwidacji, utrzymanie dopłat do eksportu do krajów spoza Unii oraz zakupów interwencyjnych. Zwracano także uwagę na konieczność poszukiwania nowych rynków zbytu dla polskich produktów mleczarskich.

Źródło: www.senat.gov.pl