W dniu 7.02.2014 r. Zarząd KRIR przesłał swoją opinię do przekazanych projektów aktów prawnych wnosząc uwagi i wątpliwości do projektów rozporządzeń dotyczących wysokości kar pieniężnych nakładanych w drodze administracyjnej za naruszenia dotyczące postępowania z produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego i produktami pochodnymi określonymi w ustawach: o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych oraz o paszach.
Ustawą z dnia 22 listopada 2013 r. (Dz.U.2014.29). zostały zniesione przepisy penalizujące jako występki lub wykroczenia czyny stanowiące naruszenie przepisów dotyczących produktów ubocznych i pochodnych pochodzenia zwierzęcego. Wprowadzone zostały kary administracyjne nakładane przez urzędowych lekarzy weterynarii bez względu na to, czy podmiot popełnia wykroczenie świadomie lub nieświadomie. Biorąc udział w pracach legislacyjnych Parlamentu nad projektem ustawy nie negując sankcji nakładanych na producentów rolnych za świadome łamanie przepisów weterynaryjnych i fitosanitarnych, zwracaliśmy uwagę, iż przyjecie takiego rozwiązania może doprowadzić do bankructwa wielu gospodarstw, które nie ze swojej winy wykorzystywały wyprodukowane przez przedsiębiorstwa niezgodnie z obowiązującymi przepisami produkty.
- Odnośnie projektu rozporządzenia w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia określone w przepisach o paszach dotyczące postępowania z produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego i produktami pochodnymi
Uzasadnienie dołączone do projektu rozporządzenia nie odnosi się do merytorycznej treści projektu rozporządzenia. Zawiera w zdecydowanej większości uzasadnienie zmian wprowadzonych do ustawy upoważniającej do wydania przedmiotowego rozporządzenia, a brak w nim wytłumaczenia rozwiązań przyjętych w projekcie rozporządzenia.
Z tego względu wyjątkowo trudno ustosunkować się do przyjętych w projekcie przedziałów wagowych wytwarzanej paszy będących podstawą do ustalenia wysokości kar.
Z uzasadnienia rozporządzeń nie wynika, dlaczego przyjęto wartości graniczne 10, 100 i 1000 kg dla produktów ubocznych i pochodnych?
Również niezrozumiały jest przewidziany tzw. „widełkowy zakres kar”. Przyjęte rozwiązanie budzi szereg wątpliwości. W szczególności kontrowersje może budzić pozostawienie podmiotom nakładającym kary zbyt dużej swobody i dowolności przy ustalaniu wysokości kary. Brak ujęcia w rozporządzeniu przesłanek, jakimi powinien kierować się organ administracji państwowej przy wymierzaniu kary, przy jednoczesnym wprowadzeniu zakresu kar „od…do…” sprawia, że prawo będzie stosowane niejednolicie w przypadku identycznych stanów faktycznych. Jednocześnie ukarany podmiot będzie miał wyjątkowe trudności we wniesieniu merytorycznego odwołania od nałożonej kary, jeśli nie będzie zgadzał się z jej wysokością, gdyż niewiadome są przesłanki, jakimi należy kierować się przy ustalaniu wielkości kary pieniężnej.
Ponadto wydaje się, iż projekt nie spełnia przede wszystkim delegacji ustawowej i kryteriów określonych do wydania rozporządzenia dla ministra rolnictwa określonych w art. 53 a ust. 2 ustawy.
Zgodnie z ustawowymi wytycznymi do wydania rozporządzenia wysokość kar powinna być określona i zróżnicowana głównie od rodzaju lub kategorii zwierząt, z uwzględnieniem stopnia zagrożenia dla bezpieczeństwa zdrowia publicznegoi zdrowia zwierząt, a nie od wielkości produkcji.
W przedstawionym projekcie w § 3. zostały określone kary za stosowanie w produkcji pasz oddzielnie dla produktów pochodnych i ubocznych
Dla produktów pochodnych zostały określone w granicach od 28,5 tys. zł do maksymalnej wysokości określonej w ustawie 105 tys, zł. Natomiast dla produktów ubocznych w granicach od 5.400 do 24.200 zł.
Naszym zdaniem proporcje powinny być odwrotne, gdyż biorąc pod uwagę występowanie i przenoszenie chorób większym zagrożeniem dla zdrowia zwierząt, a tym samym ludzi jest stosowanie w żywieniu produktów ubocznych niż pochodnych.
Ponadto uważamy, iż w określonych w projekcie przedziałach wagowych do 10, 100 i 1000 kg , proponowane wysokości kar są zbyt wysokie i nieadekwatne do naruszeń. Zgodnie z art. 31 rozporządzenia (WE) nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz „Państwa członkowskie ustanawiają reguły dotyczące kar stosowanych w przypadku naruszenia przepisów niniejszego rozporządzenia i podejmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia, że są one wykonywane. Przewidziane kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające." Zatem nie ma wskazanego tutaj oraz w wytycznych w ustawie żadnego minimalnego progu finansowego, dlaczego zatem kary są tak wysokie?
Sprzeciw samorządu rolniczego budzi też fakt, iż wysokość kar jest taka sama dla podmiotów wywarzających i wprowadzających je do obrotu, jak i dla gospodarstwa wytwarzających pasze na własne potrzeby w oparciu o zakupione koncentraty i komponenty białkowe.
Nie negujemy nakładania sankcji dla podmiotów świadomie naruszających obowiązujące przepisy w zakresie produkcji pasz i stosujących w ich wytwarzaniu niedozwolone produkty.
Jednakże w rozporządzeniu należałoby w znaczący sposób zróżnicować kary dla podmiotów produkujących pasze na własne potrzeby od podmiotów jednocześnie wprowadzających je na rynek. Z obecnego kształtu projektu wynika, iż duża wytwórnia pasz produkująca setki tysięcy ton paszy otrzyma kare w wysokości zaledwie 105 tys. zł, a małe gospodarstwo rolne utrzymujące np. kilka czy kilkanaście szt. świń lub bydła, dla których wyprodukowało 10 - 100 lub 1000 kg paszy, zostanie ukarane karą w wysokości odpowiednio 31.500 - 52.500- 84.000 zł.Nadmieniamy, iż w przeciwieństwie do wytwórni pasz, gospodarstwo takie obejmą dodatkowe sankcje nakładane obligatoryjnie przez powiatowego lekarza Weterynarii oraz kary pieniężne zgodnie z przepisami art. 85aznowelizowanej ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt..
W takich przypadkch oprócz konieczności poniesienia kosztów zabicia i utylizacji zwierząt, gospodarstwo otrzyma dodatkową karę łączną zgodnie z przesłanym projektem rozporządzenia w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia określone w przepisach o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt dotyczące postępowania z produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego i produktami pochodnymi.
Ze względów przedstawionych powyżej, uważamy za konieczne dokonanie zmian w projekcie rozporządzenia tak, aby stosowane kary były proporcjonalne do naruszeń, a nie doprowadzały w wyniku ich nakładania do bankructwa i likwidacji gospodarstw.
- Odnośnie projektu rozporządzenia w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia określone w przepisach o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt dotyczące postępowania z produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego i produktami pochodnymi.
Podobne zastrzeżenia i wątpliwości samorząd rolniczy zgłasza do przedstawionego projektu rozporządzenia opracowanego na podstawie delegacji zawartej w art. 85a ust. 2 ww. ustawy. W projekcie zostały określone wysokości kar za naruszenia dotyczące; wytwarzania i wprowadzania do obrotu produktów pochodzenia zwierzęcego postępowania z nimi oraz ich stosowania w żywieniu zwierząt oraz nawożeniu.
Również w tym projekcie z załączonego uzasadnienia nie wynika, jakimi kryteriami projektodawca kierował się, ustalając takie przedziały wagowe produktów czy ilości zwierząt oraz odpowiednio wielkości kar. Wydaje się, iż jednym wspólnym punktem odniesienia jest maksymalna wysokość kar, jako trzydziestokrotność lub piętnastokrotność kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej.
Nie zrozumiałe jest zróżnicowanie w § 3. pkt 1. projektu kar za prowadzenie działalności bez rejestracji lub bez uzyskania zatwierdzenia lub warunkowego zatwierdzenia. Wykroczeniem jest sam fakt takiego czynu, a nie waga produktu, więc kara powinna być ujednolicona.
W pkt 2) w ppkt. od a) do zd) określono wysokość kar za postępowanie z produktami pochodzenia zwierzęcego. Kary tyczą głównie przedsiębiorstw przetwórczych w tym zakładów mięsnych i ubojni. Dotyczą również rolników dokonujących uboju zwierząt na własne potrzeby. Zdaniem samorządu rolniczego proponowane wysokości kar są niewspółmierne do stwarzanego stopnia zagrożenia dla zdrowia zwierząt. Zgodnie z propozycjami projektu w § 3 pkt. 2) ppkt a) rolnik, który przeprowadzi ubój jednego cielęcia, owcy czy kozy i nie spełni wszystkich nałożonych wymogów dotyczących postępowania z materiałem kategorii 1. o wadze 3 czy 4kg otrzyma karę nie mniejszą niż 24.000 zł i kilkadziesiąt krotnie przewyższającą wartość zwierzęcia, natomiast ubojnia wytwarzająca ponad 1000kg SRM otrzyma kare w wysokości 105 tys.zł,
Koniecznym jest uzależnienie różnicowania kar, nie tyle w przedziałach wagowych, jak to określono w projekcie 0-10-100-1000 kg, a od sposobu postępowania z produktami, jakiego dokonał rolnik.
Kolejne ppkt ze)-zu) pkt 2 § 3. projektu dotyczą zdaniem samorządu rolniczego, tego samego rodzaju naruszenia związanego z wprowadzaniem do obrotu produktów, a tym samym stwarzających podobny sposób zagrożenia dla zdrowia zwierząt i ludzi. Z tego powodu niezrozumiałe jest zróżnicowanie kar za praktycznie ten sam delikt administracyjny, różnie w projekcie nazywany jak np. przywóz, handel, obrót, umieszczanie na rynku. Nie zostało to również wyjaśnione w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia
Niedopuszczalne są w opinii samorządu rolniczego takie same kary za umieszczanie na rynku nawozów organicznych i polepszaczy gleby, jak za ich stosowanie. W tym wypadku tylko podmiot sprzedający produkty wyprodukowane niezgodnie z przepisami, powinien być karany, a nie nieświadomy podmiot dokonujący ich zakupu.
Odnosząc się do najbardziej kontrowersyjnych dla gospodarstw rolnych, kar pieniężnych określonych w pkt. 3) § 3 projektuza stosowanie w żywieniu niedozwolonych produktów pochodzenia zwierzęcego _ uważamy, iż podobnie jak przypadku produkcji pasz, ich proporcje powinny być odwrotne. Biorąc pod uwagę występowanie i przenoszenie chorób większym zagrożeniem dla zdrowia zwierząt, jest stosowanie w żywieniu produktów ubocznych i odpadów gastronomicznych (np. w przypadku afrykańskiego pomoru świń) niż pochodnych.
Jednocześnie uważamy za konieczne niezbędne zmniejszenie wysokości kar przewidzianych dla gospodarstw. Zgodnie z art. 26e gospodarstwa rolne, w przypadku stwierdzenia przez powiatowego lekarza weterynarii żywienia zwierząt niezgodnie z przepisami, będą dodatkowo ukarane poprzez obowiązek dokonania na swój koszt uboju zwierząt i ich utylizacji. Kary w proponowanej wysokości od 32 tys. zł dla gospodarstw utrzymujących np. 3 szt. cieląt lub 30 szt. warchlaków czy 90 kur, są nieproporcjonalne do skali produkcji i możliwości finansowych gospodarstw. To samo tyczy nieprzestrzegania przepisów o nie informowaniu o lokalizacji rzeźni, jak również skarmiania roślin po oborniku lub polepszaczach gleby przed upływem karencji.
W pkt. 4) § 3 projektu dotyczącym kar za zanieczyszczenia pasz mączką mięsno-kostną lub przetworzonym białkiem zwierzęcym nie został uwzględniony przewidziany w przepisach unijnych Rozporządzenia Rady (WE) NR 999/2001 poziom tolerancji dla nieznacznej zawartości białek zwierzęcych wynikającej z przypadkowego i technicznie nieuniknionego zanieczyszczenia.
Jednocześnie ze względu, iż w postępowaniu administracyjnym kary mogą być łączone, uważamy za konieczne i niezbędne wprowadzenie przepisu, iż w przypadku popełnienia czynu stanowiącego więcej niż jedno naruszenie, wysokość kary pieniężnej jest równa wysokości kary określonej dla naruszenia, które podlega najsurowszej karze.
Przedstawiając powyższe samorząd rolniczy zawnioskował o wprowadzenie stosownych zmian w obu projektach.
