W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych „Ustanawia się system określeń jakościowych stosowanych fakultatywnie, którego celem jest ułatwienie przekazywania [przez producentów] na rynku wewnętrznym informacji o cechach i właściwościach stanowiących wartość dodaną produktów rolnych” (art. 27).

 

 

 

 

Aby zagwarantować podjęcie odpowiedniej decyzji Copa-Cogeca pragnie podkreślić swoje poglądy i obawy w odniesieniu do projektu aktów delegowanych, przedstawionych podczas ostatniego posiedzenia grupy doradczej, w dn. 25 czerwca, dotyczących zastrzeżenia określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie „produkt z mojego gospodarstwa” i stosowania określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie „produkt górski”. Jako że przedmiotowe kwestie są złożone oraz wrażliwe, należy uwzględnić uwagi rolników i spółdzielni rolnych.

OKREŚLENIE JAKOŚCIOWE STOSOWANE FAKULTATYWNIE „PRODUKT Z MOJEGO GOSPODARSTWA”

 

Copa -Cogeca zdaje sobie sprawę z tego, jak ważne jest opracowanie instrumentów promujących krótkie łańcuchy dostaw i sieci sprzedaży lokalnej, stanowiące dodatkowy rynek zbytu dla rolników.

Jesteśmy zadowoleni, że instytucje rozważają wiele możliwości zwiększenia wartości inicjatyw rolników, spółdzielni i innych rodzajów organizacji producentów w kontekście sprzedaży na rynkach lokalnych i za pośrednictwem sieci krótkich łańcuchów dostaw. Stworzenie wspólnych ram dla identyfikacji tego rodzaju inicjatyw na szczeblu UE może pomóc w zaspokojeniu konkretnych potrzeb podmiotów, które pragną skuteczniej informować konsumentów o wartości dodanej swoich wyrobów.

Ramy te mogłyby okazać się wyjątkowo korzystne dla niektórych producentów zainteresowanych zastosowaniem europejskiego systemu zapewniania jakości (ChNP, ChOG, GTS) lub innego krajowego, regionalnego, publicznego lub prywatnego systemu certyfikacji, do którego jednak nie mają oni dostępu ze względu na nadmierne obciążenia finansowe lub administracyjne wynikające z jego stosowania.

Zdaniem Copa-Cogeca, kwestia krótkich łańcuchów dostaw i sprzedaży lokalnej nie może ograniczyć się do utworzenia unijnych oświadczeń zwiększających wartość produktu. Rolnicy i grupy producentów często zmagają się z trudnościami związanymi z podjęciem tego rodzaju inicjatyw. Dlatego też uważamy, że należy opracować także odpowiednie przepisy na szczeblu UE, w szczególności w zakresie promocji i polityki rozwoju obszarów wiejskich.

Uważamy, że stworzenie takiego narzędzia będzie miało sens jedynie, jeśli będzie ono zgodne z obowiązującymi przepisami, szczególnie na szczeblu krajowym. Zagwarantuje to, że nie wywrze ono negatywnych skutków na działania już podejmowane w niektórych państwach członkowskich (np. tworzenie lokalnych kanałów sprzedaży łączących inicjatywy takie jak wdrażanie systemów jakości, oznaczanie pochodzenia produktu, francuski program Produit fermier (produkt z gospodarstwa) itp.).

W związku z ewentualnym utworzeniem oznaczeń zwiększających wartość tego rodzaju inicjatyw, Copa i Cogeca określiły kilka priorytetów:

• Solidne podstawy określone na szczeblu UE.
•  Przepisy dobrowolne: państwa członkowskie mogą podjąć decyzję odnośnie do ich zastosowania (lub nie) na szczeblu krajowym.
• Jesteśmy za rozpoczęciem działań od opracowania wspólnej definicji na szczeblu UE, co pozwoli jak najbardziej ograniczyć potencjalne koszty ponoszone przez rolników, przy równoczesnym zagwarantowaniu konsumentom rzetelnych i jasnych informacji.

W odniesieniu do projektu aktu delegowanego, przedstawionego podczas ostatniego posiedzenia grupy doradczej, w dn. 25 czerwca, Copa-Cogeca jest zdania, że choć art. 30, ust. 1 rozporządzenia nr 1151/2012 uprawnia Komisję do przyjmowania aktów delegowanych dotyczących zastrzeżenia określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie w zależności od oczekiwań konsumentów czy sytuacji na rynku, nie można zignorować przepisów art. 55 tego rozporządzenia. Według tego art. 55 sprawozdaniu dotyczącemu rolnictwa lokalnego i sprzedaży bezpośredniej (przewidzianemu najpóźniej na dzień 4 stycznia 2014 r.) „w razie konieczności towarzyszyć będą stosowne wnioski ustawodawcze dotyczące stworzenia systemu etykietowania dotyczącego rolnictwa lokalnego i sprzedaży bezpośredniej” zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą. Aby podjąć popraną decyzję, Copa-Cogeca uważa, że Komisja powinna przedstawić sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie przed omówieniem konkretnych wniosków ustawodawczych. Zdajemy sobie sprawę, że przedmiotowe kwestie są złożone i wrażliwe oraz że jest jeszcze za wcześnie na projekt aktu delegowanego.

Copa-Cogeca pragnie podkreślić, że projekt zdaje się mylić dwa różne cele: z jednej strony wymogi związane z produkcją (w tym etapy produkcji i jakość), a z drugiej warunki wprowadzania produktów na rynek (krótkie łańcuchy dostaw i sprzedaż lokalna). Ograniczenie liczby pośredników do jednego oznacza, że produkt zostanie sprzedany za pośrednictwem krótkiego łańcucha dostaw, ale niekoniecznie że jest to produkt lokalny. Definicja „bliskości” nie jest jasna, dlatego też potrzeba dalszych dyskusji. Projekt w obecnej formie nie zwiększa wartości sprzedaży lokalnej. Jednocześnie jesteśmy zdania, że aktualne sformułowanie „z mojego gospodarstwa” jest nieodpowiednie, gdyż nie odzwierciedla ani nie spełnia początkowych założeń. Zdefiniowanie nazwy określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie ma kluczowe znaczenie, gdyż pozwoli na identyfikację produktów rolnych i spożywczych produkowanych w gospodarstwie i sprzedawanych poprzez krótkie łańcuchy dostaw lub w sprzedaży lokalnej. Celem określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie musi być promocja krótkich łańcuchów dostaw.

Jeśli chodzi o etapy produkcji, cieszymy się, że wszystkie będą podlegać kontroli rolników aż do momentu, w którym dany produkt można sprzedać. Dlatego też etapy produkcji powinny odbywać się w tym samym gospodarstwie lub w ramach tej samej grupy producentów. Popieramy także wprowadzenie pewnych odstępstw w sytuacji, kiedy jedno gospodarstwo nie może, ze względów technicznych lub gospodarczych, podjąć wszystkich działań związanych z ubojem i rozbiorem zwierząt czy tłoczeniem oliwy lub soku.

W odniesieniu do wykorzystania składników, jeśli składniki podstawowe pochodzą „z mojego gospodarstwa”, nie powinno się stosować ograniczeń.

W odniesieniu do art. 2 „Zrzeszenie producentów” oraz ograniczenia do mikroprzedsiębiorstw, Copa-Cogeca jest zdania, że, mając na uwadze ochronę interesów rolników i zrzeszeń producentów rolnych (spółdzielni, OP itp.), ograniczenie to jest zbyt restrykcyjne  i nie odzwierciedla różnorodności inicjatyw w dziedzinie krótkich łańcuchów dostaw i sprzedaży lokalnej. Niektóre spółdzielnie i OP przekraczają to ograniczenia , ale ich członkowie to drobni rolnicy, którzy postanowili połączyć siły, tak aby lepiej promować swoje produkty lub zredukować koszty produkcji. Uważamy za niesprawiedliwe rozwiązanie, według którego takie zrzeszenia producentów nie korzystałyby z tego terminu. Jeśli takie ograniczenia zostaną uznane za niezbędne, proponujemy, aby dotyczyły one małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) .

 

OKREŚLENIE JAKOŚCIOWE STOSOWANE FAKULTATYWNIE „PRODUKT GÓRSKI”

Copa-Cogeca jest zdania, że określenie jakościowe stosowane fakultatywnie „produkt górski” jest kluczowym instrumentem pozwalającym na uznanie wartości działań producentów usytuowanych na obszarach górskich oraz że spełnia uzasadnione oczekiwania konsumentów.

Produkty, co do których już stosuje się krajowe lub regionalne nazwy lub etykiety, mogą również skorzystać na tym określeniu jakościowym stosowanym fakultatywnie, pod warunkiem, że system ten będzie na tyle elastyczny, że wprowadzenie ww. określenia nie wpłynie negatywnie na aktualnie obowiązujące systemy krajowe (np. przepisy we Francji).

Copa i Cogeca zgadzają się, że z założenia wszystkie etapy produkcji (produkcja surowców, przygotowanie i przetwarzanie) powinny odbywać się na tym samym „obszarze górskim”, tak aby producent mógł stosować to zastrzeżone określenie.

Niemniej jednak, można zezwolić na pewne odstępstwa, zwłaszcza jeśli są one uzasadnione względami technicznymi lub ograniczeniami naturalnymi i pod warunkiem, że nie następuje zmiana istotnych cech produktu.

Może to odnosić się np. do niektórych surowców, stanowiących niewielką część produktu gotowego (takich jak sól czy przyprawy).
Należy także zdefiniować warunki, w których niektóre pasze mogą pochodzić spoza obszaru górskiego (można ustanowić kryteria definiujące pasze jako pochodzące „zasadniczo z danego obszaru geograficznego” – np. poprzez ustalenie minimalnej części paszy, która musi pochodzić z obszaru górskiego lub określenie, które rodzaje pasz mogą nie występować na obszarach górskich ze względu na ograniczenia naturalne i fizyczne).

Ponadto przetwarzanie (np. działania związane z ubojem) mogą, pod pewnymi warunkami, odbyć się poza wskazanym obszarem geograficznym.

Sytuacje, w których produkty zarejestrowane jako ChNP kwalifikują się również do określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie „produkt górski” mogą budzić pewne wątpliwości. W takich sytuacjach należy znaleźć praktyczne rozwiązanie, które zapobiegnie ewentualnym zakłóceniom konkurencji pomiędzy podmiotami, a jednocześnie zagwarantuje, że system będzie wystarczająco czytelny dla konsumentów końcowych (np. ograniczenie określenia jakościowego stosowanego fakultatywnie „produkt górski” jedynie do ChNP wyprodukowanych wyłącznie na „obszarach górskich”).

W odniesieniu do projektu aktu delegowanego, przedstawionego podczas ostatniego posiedzenia grupy doradczej ds. jakości produkcji rolnej, w dn. 25 czerwca, Copa-Cogeca jest zdania, że niektóre odstępstwa należy poddać przeglądowi, tak aby zwiększyć wartość górskich łańcuchów dostaw.

Produkcja zwierzęca nie może opierać się na paszy pochodzącej w całości z obszarów górskich. Według badania WCB pt. „Oznaczanie produktów rolnych i spożywczych pochodzących z obszarów górskich” uprawa zbóż i roślin białkowych jest trudna na większości obszarów górskich ze względów meteorologicznych oraz z powodu braku gruntów uprawnych. Dlatego też Copa i Cogeca uważają za zbyt restrykcyjne odstępstwa zaproponowane przez Komisję Europejską w art. 2, ust.2 odnośnie do pasz, których produkcja nie jest możliwa na obszarach górskich. W związku z warunkami meteorologicznymi (takimi jak susze, mróz itp.) i ich konsekwencjami odstępstwo to, według którego pasze wyprodukowane poza obszarem górskim nie mogą przekraczać połowy paszy spożytej przez zwierzę w ciągu roku w przypadku nieprzeżuwaczy oraz jednej trzeciej w przypadku przeżuwaczy, wyrażonych w obydwu przypadkach jako udział masy suchej, staje się bardzo restrykcyjne.

Należy uwzględnić to, że, szczególnie w przypadku zwierząt z żołądkiem jednokomorowym, zdecydowana większość zbóż i roślin białkowych pochodzi spoza obszarów górskich. Copa-Cogeca pragnie podkreślić, że ilość zbóż na obszarach górskich jest niewystarczająca, aby zapewnić paszę dla hodowanych tam zwierząt.

Jeśli chodzi o przetwarzanie, Copa-Cogeca uważa, że zamiast systematycznego stosowania odstępstw należy rozpatrzyć każdy przypadek oddzielnie. Aby chronić obszary górskie, na których występuje wiele ograniczeń, należy utrzymać wartość dodaną produktów górskich i pamiętać, że uwarunkowania w różnych częściach Europy są bardzo zróżnicowane. Jednocześnie wyrażamy zadowolenie z tego, że państwa członkowskie będą miały możliwość ograniczenia stosowania tych odstępstw w odniesieniu do produktów wytworzonych na ich terytorium, w granicach zdefiniowanych przez Komisję. W przypadku odstępstw dot. przetwarzania w kontekście produkcji mleka i śmietany uwzględniamy również możliwość objęcia nimi innych produktów mlecznych, jednak wyłącznie przy spełnieniu bardzo restrykcyjnych warunków.

Na zakończenie Copa-Cogeca zwraca uwagę na dwa sektory: wieprzowiny i akwakultury. Biorąc pod uwagę trudności związane z zapewnieniem wystarczającej ilości paszy dla ryb i trzody chlewnej na obszarach górskich, Copa-Cogeca uważa, że należy rozważyć pewne odstępstwa dla tych sektorów, o których nie wspomniano w projekcie aktu delegowanego.